tag:blogger.com,1999:blog-29566879237420044732024-03-12T17:09:04.488-07:00Монголын нэрт яруу найрагч Очирбатын ДашбалбарОчирбатын ДАШБАЛБАРО.Мөнхнаранhttp://www.blogger.com/profile/00036233980302981647noreply@blogger.comBlogger32125tag:blogger.com,1999:blog-2956687923742004473.post-45870814957879271122014-02-09T17:54:00.002-08:002014-02-09T17:54:41.823-08:00Сайхан мэдээ О.Дашбалбарын "Шидэт ертөнц", "Гунигт ертөнц", "Хүн ертөнц", "Бурханы ертөнц", "Монгол ертөнц"" хэмээх Таван боть ном дахин хэвлэгдэх сураг дууллаа. 2003 онд Дашбалбар сангаас эрхлэн хэвлүүлсэн уг таван боть өдгөө ховор номын тоонд ороод байгаа билээ. Шинэ цагийн болоод өмнөх хэвлэлтийг олж авч чадаагүй олон уншигчдад том бэлэг болно гэдэгт итгэлтэй байна.<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgSoUI9cnQzrxpep2PeQtAZQZ1JCESq4CIN4UypteWtMu99le4RxeYhfP8J-AonEHoJIE4ASCLlqU46X3ndR3rTZZwK4eAqDBmNogll3r4wdt0hNN8Xx2tYKTXeakJOYbKz0U1L1Ekz83I/s1600/IMG_0418.JPG" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgSoUI9cnQzrxpep2PeQtAZQZ1JCESq4CIN4UypteWtMu99le4RxeYhfP8J-AonEHoJIE4ASCLlqU46X3ndR3rTZZwK4eAqDBmNogll3r4wdt0hNN8Xx2tYKTXeakJOYbKz0U1L1Ekz83I/s1600/IMG_0418.JPG" height="320" width="240" /></a></div>
<br />О.Мөнхнаранhttp://www.blogger.com/profile/00036233980302981647noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2956687923742004473.post-17533765838262135552014-02-09T17:40:00.003-08:002014-02-09T17:40:55.289-08:00Өнөөдөр 2-р сарын 10 буюу Очирбатын ДАШБАЛБАРЫН төрсөн өдөр<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt;">Өнөөдөр
2-р сарын 10 буюу Очирбатын ДАШБАЛБАРЫН төрсөн өдөр. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt;">***<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt;">Салхиар
ганхах цагаан өвсөнд ч амь нас минь буй<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt;">Сайхан
эх орон минь…<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt;">Сэтгэлээ
ариусгаж, махан бодио өвс ногооны чинь ширхэг бүхэнд өгье!<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt;">Санаагаараа
жаргаж, гол усны ариун тунгалагт уусъя!<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt;">Мөнх
наст тэнгэр чинь намайг ширтэнэ, эх орон минь!<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt;">Цал
буурал үүлсээр чинь би нулимсаа арчина.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt;">Монгол
нар алтлаг өнгөөр нүд гялбуулж<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt;">Миний
Гангабаатар хүү шиг инээнэ.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt;">Нар
туссан шаргалхан уулсын чинь хормойд эрхэлье, эх орон минь<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt;">Нас
буянаа хайрла, уулс минь…<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt;">Яруу
эгшиг зүрхэнд шингээж үдшийн агаарт болжмор жиргэнэ.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt;">Янжинлхамтай
ханьсаж сэтгэлийн дотор алтан ятга эгшиглэнэ.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt;">Хот
айлын яндангаар суунаглах утаа<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt;">Холын
уулсын бэлд цэнхэр хөшиг татаж,<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt;">Хонь
ямаа майлалдан, үхэр мөөрөхөд тунгалаг агаар цалгина.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt;">Үнэхээр
сэргэлэн багачуудын цовоо дуун голын урсгалыг хөгжөөж<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt;">Үл
мэдэгхэн сэвэлзэх сэвшээнд нарсны орой сортолзоно.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt;">Өвс
ногооны үнэртэй миний салхин сэтгэл<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt;">Үдшийн
торгомсон агаарт ууснам … үлгэрийг би мэднэ!<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<br /></div>
<table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiVPLT3omxjMG4W94iBG0CYjxfhkLs9KnFPOjb5MMoGeFSwH3_ejTYXExzq733iqAW65rVKEr02soZ5E2wr3VEZXgesRXumblSe2IAjQK-MFkZkZhcWqtalFqcY6VdGsy7vuwQpwntQXMc/s1600/with+O.Dashbalbar.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiVPLT3omxjMG4W94iBG0CYjxfhkLs9KnFPOjb5MMoGeFSwH3_ejTYXExzq733iqAW65rVKEr02soZ5E2wr3VEZXgesRXumblSe2IAjQK-MFkZkZhcWqtalFqcY6VdGsy7vuwQpwntQXMc/s1600/with+O.Dashbalbar.jpg" height="200" width="186" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Г.Мэнд-Ооёо, О.Дашбалбар /Наран сум, Наранбулаг/</td></tr>
</tbody></table>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: MN;">Энэхүү шүлгийн тухай түүний уран бүтээлийн анд, яруу
найрагч Г.Мэнд-Ооёо “...энэ шүлэг</span><span style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt;"> түүний бүхий л уран бүтээлийн оршил аялгуу
болон эгшиглэсэн гэж би боддог. “Оддын эгшиглэнт аялгуу” нэртэй анхны номоо тэр
энэ мөрөөр эхэлж, хожим арван боть номынхоо эхэнд энэ шүлгээ залсан юм.</span><span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: MN;">..” хэмээн нэгэнтээ бичсэн байдаг. Мөн тэрээр саяхан эмхэтгэн гаргасан бүх
цаг үеэс дээжилсэн “Гурван зуун шүлэгт” хэмээх номондоо О.Дашбалбарын дээрхи
шүлэг болон “Өөдрөг аяс” хэмээх хоёр шүлгийг сонгон оруулжээ. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: MN;">ӨӨДРӨГ АЯЗ<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<i><span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: MN;">Яруу найрагч
Б.Явуухулан, М.Цэдэндорж нарын гэгээн дурсгалд зориулмуу.<o:p></o:p></span></i></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: MN;">Нарт орчлонд хүн үхдэггүй юм<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: MN;">Намрын шувуу шиг буцаж ирэхээр нисдэг юм.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: MN;">Униар татсан талын гүн рүү одож<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: MN;">Урин хаврын яргуй болж дэлгэрэхээр буцдаг юм.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: MN;">Мөнх цэлийсэн тэнгэрийн цэнхэрлэгт нийлэн<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: MN;">Мөнхүү тэнгэр болж бидний дээрээс ширтдэг юм<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: MN;">Мөрөн голын хээ болж эцэс төгсгөлгүй мяралзан<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: MN;">Мөрөөдөлт орчлонгийн элгэнд намуухан урсдаг юм.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: MN;">Газраар алхаж явсан мөрийг нь өөр хүн гишгэж<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: MN;">Гараараа илбэж үзсэн мөчрийг нь өөр хүн тордоно.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: MN;">Гагцхүү эргэж ирэхээр явсан хүнийг харуулдан хүлээж<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: MN;">Газар дээрх одод шөнийн чимээгүйд сэрүүн хононо.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: MN;">Үлгэр домог хэлэлцэн, гал тойрон суухдаа хүмүүс<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: MN;">Үнэнийг худлаас ялган, хуурын эгшгээр аялгуулж<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: MN;">Үүрд одсон хүмүүс өөрсдийнх нь сэтгэлд эргэн ирж<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: MN;">Үдшийн цаг дуунд амилан амьдарч байгааг мэдэрнэ. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: MN;">Өдөр, шөнийн агсам цагаан морьдыг хөлөглөн<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: MN;">Өргөн орчлонд довтолгож яваа хүмүүсийг би үзнэм.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: MN;">Өглөө эртийн нугад цэцэг түүж яваа охины<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: MN;">Өлмийд нь шүүдэр болж гялалзах мөрөөдлийг биширнэм.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: MN;">Өөрийгөө шатааж, бусдыг гэрэлтүүлсээр дууссан<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: MN;">Өнө эртний Бруно бүрэнхийд хаалга нээн орж ирнэ.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: MN;">Босгоны дэргэд чимээгүй зогсож, нөмрөг нь унжина<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: MN;">Бодлогширсон нүднээс нь хоёр од гялтганан унах шиг...<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: MN;">Мянга мянган жилийн цаанаас хүмүүс эргэн ирж<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: MN;">Мөнх номын хуудаснаас бидэнд үгээ шивнэж байна<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: MN;">Гар дээрх номоор амилан бодолд минь амьдрагч хүмүүсийн<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: MN;">Гайхамшигт туяа намайг дотроос минь гийгүүлнэм.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: MN;">Алга болсон хүмүүсийн дурсгал-үргэлжлэл бид нар юм!<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: MN;">Амьд яваа цагтаа юутай ч зүйрлэшгүй хөшөө нь бид юм!<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: MN;">Гэрэлт орчлонгоос одогсод биднээр дамжин эргэнэ.<o:p></o:p></span></div>
<br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span lang="MN" style="font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: MN;">Гэгээн наран доор тэд урьдын адил амьдарна...<o:p></o:p></span></div>
О.Мөнхнаранhttp://www.blogger.com/profile/00036233980302981647noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2956687923742004473.post-40533400246748936632013-10-24T02:07:00.001-07:002013-10-24T02:08:15.971-07:00"Миний аав" нэвтрүүлэгээр хүү Д.Гангабаатар, том охин Д.Мөнгөндалай нар ньДоорхи линкээр орж үзээрэй.<br />
<a href="https://www.youtube.com/watch?v=nG8XO-06oPM">https://www.youtube.com/watch?v=nG8XO-06oPM</a>О.Мөнхнаранhttp://www.blogger.com/profile/00036233980302981647noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2956687923742004473.post-24867543923889115972013-10-15T22:41:00.000-07:002013-10-15T23:24:33.154-07:00Өөдрөг аяз<div style="text-align: left;">
<b>Өнөөдөр энэ шүлгийг нь Өөрт нь зориулмуй. </b></div>
<div style="text-align: left;">
<br /></div>
<div style="text-align: left;">
</div>
<div style="text-align: center;">
<b>Очирбатын Дашбалбар</b></div>
<div style="text-align: center;">
<b> </b></div>
<div style="text-align: center;">
<b>Өөдрөг аяз</b></div>
<br />
<br />
<i>Яруу найрагч Б.Явуухулан, М.Цэдэндорж нарын гэгээн дурсгалд зориулмуу.</i><br />
<br />
<br />
Нарт орчлонд хүн үхдэггүй юм<br />
Намрын шувуу шиг буцаж ирэхээр нисдэг юм.<br />
Униар татсан талын гүн рүү одож<br />
Урин хаврын яргуй болж дэлгэрэхээр буцдаг юм.<br />
<br />
Мөнх цэлийсэн тэнгэрийн цэнхэрлэгт нийлэн<br />
Мөнхүү тэнгэр болж бидний дээрээс ширтдэг юм<br />
Мөрөн голын хээ болж эцэс төгсгөлгүй мяралзан<br />
Мөрөөдөлт орчлонгийн элгэнд намуухан урсдаг юм.<br />
<br />
Газраар алхаж явсан мөрийг нь өөр хүн гишгэж<br />
Гараараа илбэж үзсэн мөчрийг нь өөр хүн тордоно.<br />
Гагцхүү эргэж ирэхээр явсан хүнийг харуулдан хүлээж<br />
Газар дээрх одод шөнийн чимээгүйд сэрүүн хононо.<br />
<br />
Үлгэр домог хэлэлцэн, гал тойрон суухдаа хүмүүс<br />
Үнэнийг худлаас ялган, хуурын эгшгээр аялгуулж<br />
Үүрд одсон хүмүүс өөрсдийнх нь сэтгэлд эргэн ирж<br />
Үдшийн цаг дуунд амилан амьдарч байгааг мэдэрнэ. <br />
<br />
Өдөр, шөнийн агсам цагаан морьдыг хөлөглөн<br />
Өргөн орчлонд довтолгож яваа хүмүүсийг би үзнэм.<br />
Өглөө эртийн нугад цэцэг түүж яваа охины<br />
Өлмийд нь шүүдэр болж гялалзах мөрөөдлийг биширнэм.<br />
<br />
Өөрийгөө шатааж, бусдыг гэрэлтүүлсээр дууссан<br />
Өнө эртний Бруно бүрэнхийд хаалга нээн орж ирнэ.<br />
Босгоны дэргэд чимээгүй зогсож, нөмрөг нь унжина<br />
Бодлогширсон нүднээс нь хоёр од гялтганан унах шиг...<br />
<br />
Мянга мянган жилийн цаанаас хүмүүс эргэн ирж<br />
Мөнх номын хуудаснаас бидэнд үгээ шивнэж байна<br />
Гар дээрх номоор амилан бодолд минь амьдрагч хүмүүсийн<br />
Гайхамшигт туяа намайг дотроос минь гийгүүлнэм.<br />
<br />
Алга болсон хүмүүсийн дурсгал-үргэлжлэл бид нар юм!<br />
Амьд яваа цагтаа юутай ч зүйрлэшгүй хөшөө нь бид юм!<br />
Гэрэлт орчлонгоос одогсод биднээр дамжин эргэнэ.<br />
Гэгээн наран доор тэд урьдын адил амьдарна...О.Мөнхнаранhttp://www.blogger.com/profile/00036233980302981647noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2956687923742004473.post-57242722332481439962013-10-15T22:20:00.001-07:002013-10-15T22:21:25.345-07:001999.10.16 <div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgVbqShekejbOUYB_27WzLpuuXNuFmoT1CSsehW-msAvCPYi1Ziew-XOv7pVprG6SPyasV6-tHbsEzhPk52Ti5eiyR8iRm1hlsGeNnBAAfwYukkXANIqYBDYTWG3ggEIoVN1AuFiF3Js-8/s1600/20131008_184731.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="240" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgVbqShekejbOUYB_27WzLpuuXNuFmoT1CSsehW-msAvCPYi1Ziew-XOv7pVprG6SPyasV6-tHbsEzhPk52Ti5eiyR8iRm1hlsGeNnBAAfwYukkXANIqYBDYTWG3ggEIoVN1AuFiF3Js-8/s320/20131008_184731.jpg" width="320" /></a></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
Нэгэн танилынхаа цуглуулганаас энэ сонинг олж үзлээ. Тэртээ 14 жилийн өмнөх Өнөөдөр сонины эхний нүүр тэр чигээрээ энэ хүнд зориулагджээ. Зургийнх нь дээр он сар... О.Мөнхнаранhttp://www.blogger.com/profile/00036233980302981647noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2956687923742004473.post-91564006431020544102013-10-15T21:16:00.000-07:002013-10-15T23:17:33.244-07:00Г.Мэнд-Ооёо "Дашбалбарын хайрлахуйн тарни"<!--[if gte mso 9]><xml>
<w:WordDocument>
<w:View>Normal</w:View>
<w:Zoom>0</w:Zoom>
<w:TrackMoves/>
<w:TrackFormatting/>
<w:AutoHyphenation/>
<w:PunctuationKerning/>
<w:ValidateAgainstSchemas/>
<w:SaveIfXMLInvalid>false</w:SaveIfXMLInvalid>
<w:IgnoreMixedContent>false</w:IgnoreMixedContent>
<w:AlwaysShowPlaceholderText>false</w:AlwaysShowPlaceholderText>
<w:DoNotPromoteQF/>
<w:LidThemeOther>EN-US</w:LidThemeOther>
<w:LidThemeAsian>X-NONE</w:LidThemeAsian>
<w:LidThemeComplexScript>X-NONE</w:LidThemeComplexScript>
<w:Compatibility>
<w:BreakWrappedTables/>
<w:SnapToGridInCell/>
<w:WrapTextWithPunct/>
<w:UseAsianBreakRules/>
<w:DontGrowAutofit/>
<w:SplitPgBreakAndParaMark/>
<w:DontVertAlignCellWithSp/>
<w:DontBreakConstrainedForcedTables/>
<w:DontVertAlignInTxbx/>
<w:Word11KerningPairs/>
<w:CachedColBalance/>
<w:UseFELayout/>
</w:Compatibility>
<w:BrowserLevel>MicrosoftInternetExplorer4</w:BrowserLevel>
<m:mathPr>
<m:mathFont m:val="Cambria Math"/>
<m:brkBin m:val="before"/>
<m:brkBinSub m:val="--"/>
<m:smallFrac m:val="off"/>
<m:dispDef/>
<m:lMargin m:val="0"/>
<m:rMargin m:val="0"/>
<m:defJc m:val="centerGroup"/>
<m:wrapIndent m:val="1440"/>
<m:intLim m:val="subSup"/>
<m:naryLim m:val="undOvr"/>
</m:mathPr></w:WordDocument>
</xml><![endif]--><br />
<!--[if gte mso 9]><xml>
<w:LatentStyles DefLockedState="false" DefUnhideWhenUsed="true"
DefSemiHidden="true" DefQFormat="false" DefPriority="99"
LatentStyleCount="267">
<w:LsdException Locked="false" Priority="0" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Normal"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="heading 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 7"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 8"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 9"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 7"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 8"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 9"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="0" Name="footer"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="35" QFormat="true" Name="caption"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="0" Name="page number"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="10" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Title"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="1" Name="Default Paragraph Font"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="11" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtitle"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="22" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Strong"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="20" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="59" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Table Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" UnhideWhenUsed="false" Name="Placeholder Text"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="1" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="No Spacing"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" UnhideWhenUsed="false" Name="Revision"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="34" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="List Paragraph"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="29" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Quote"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="30" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Quote"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="19" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtle Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="21" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="31" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtle Reference"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="32" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Reference"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="33" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Book Title"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="37" Name="Bibliography"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" QFormat="true" Name="TOC Heading"/>
</w:LatentStyles>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 10]>
<style>
/* Style Definitions */
table.MsoNormalTable
{mso-style-name:"Table Normal";
mso-tstyle-rowband-size:0;
mso-tstyle-colband-size:0;
mso-style-noshow:yes;
mso-style-priority:99;
mso-style-qformat:yes;
mso-style-parent:"";
mso-padding-alt:0in 5.4pt 0in 5.4pt;
mso-para-margin:0in;
mso-para-margin-bottom:.0001pt;
mso-pagination:widow-orphan;
font-size:12.0pt;
mso-bidi-font-size:11.0pt;
font-family:"Arial","sans-serif";
mso-fareast-font-family:Calibri;
mso-fareast-theme-font:minor-latin;
mso-bidi-font-family:"Times New Roman";
mso-bidi-theme-font:minor-bidi;}
</style>
<![endif]-->
<br />
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
ДАШБАЛБАРЫН
ХАЙРЛАХУЙН ТАРНИ</div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Нэг</b>. </div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Зуны сүүл сарын ухаа ягаан үдшийг би тод санаж байна. Манайх
Жигжидийн зуслангийн зүүн хаяаг бараадаж Сэлбийн хөвөөнд ойрхон модон тагз
барьсан юм. Манай араар фермийн малтай айлууд зусч байв. Сүхбаатар аймгаас
ирсэн шүлэгч О.Дашбалбар тэр зун шүлэг бичих ганцхан ажилтай. Орой ажлаасаа
ирэхэд өвсөн дээр ширдэг дэвсэж түрүүлгээ хараад шүлэг бичиж хэвтэнэ. Шингэж
буй нарны сүүлчийн туяа үнээн зэлэн дээр аргалын цэнхэр утаатай нийлэлдэн,
улбар хөхөлбий манан татна. Үхэр тугал, мөөрөлдөн, хүүхдүүдийн цовоо дуу
тэнгэрт хадна. О.Дашбалбарын тэр орой бичсэн шүлэг нь </div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Салхиар ганхах цагаан
өвсөнд ч амь нас минь буй</b></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Сайхан эх орон минь</b>…
хэмээн эхэлдэг юм. </div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Энэ мөр түүний бүхий л уран бүтээлийн оршил аялгуу болон
эгшиглэсэн гэж би боддог. “Оддын эгшиглэнт аялгуу” нэртэй анхны номоо тэр энэ
мөрөөр эхэлж, хожим арван боть номынхоо эхэнд энэ шүлгээ залсан юм. </div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
</div>
<a name='more'></a><br />
<div class="MsoNormal">
Шүлгэнд цагаан өвс байна. Тэр цагаан өвс салхиар ганхах аж.
Тэгвэл түүнд үндэс ёзоор, амь амьсгал буй агаад цагаан өвсөнд яруу найрагчийн
бие сэтгэл нэгдэн оршиж буйг мэдэрнэм. Тэрбээр ногоорон халиурсан их
тариалангийн бэлчээрийг бус, ганхах ганц өвсөнд амь нас буйг мэдрэхдээ өвсний
амь, хүний амь хоёрын заагийг үгүйсгэж байна. </div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Сэтгэлээ ариусгаж,
махан бодио өвс ногооны чинь ширхэг бүхэнд өгье</b></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Санаагаараа жаргаж,
гол усны чинь ариун тунгалагт уусъя.</b></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Яруу найрагчийн өвс ногоо, гол усандаа уусан жаргаж, шүлгэн
ертөнц дотор нь мөнх тэнгэр оршиж, монгол нар Гангабаатар хүү шиг нь инээж,
шаргалхан уулсынхаа хормойд үүлсээр нь нулимсаа арчиж байна. Шүлгэн ертөнц
дотор нь болжмор жиргэж, яруу найргийн тэнгэр Янжинлхам алтан ятгаа дэлдэж,
аргалын утаа суунаглан, хонь ямаа үхэр малын чимээ, хүүхэд багачуудын цовоо дуу
сонсогдоно. Чухам үгүй дутуугүй монгол ертөнц шүлгийн амь биеийг цогцлоож,
монгол зураг дурайн, монгол аялгуу эгшиглэнэ. Ингэж анзаарваас О.Дашбалбарын
хойшдын бүхий л уран бүтээлийн удиртгал, бэлгэ тэмдэг, эгэл өвснөөс эхлээд эх
орон, дэлхий ертөнцөө хайрлах агуу их хайрын нь охь ундарага энэ шүлгээс бүрэн
төгөлдөржиж эхэлсэн гэлтэй. </div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Өвс ногооны үнэртэй
миний салхин сэтгэл</b></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Үдшийн торгомсог
агаарт ууснам.. Үлгэрийг би мэднэ. </b></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Аль хэдийн яруу найрагчийн сэтгэл өвс ногооны үнэртэй
холилдон салхин биед нэгдэж үдшийн торгомсог агаарт уусахдаа ямархан нэг үл
тайлагдах “Үлгэр” эхлүүлэв .Яруу найрагчийн сэтгэлийн нууцлаг түлхүүрээр л
онгойх тэрхүү “үлгэр”-т нэгэн ер бусын совин билиг далд оршин үлдэв. Харин
үлгэрийг би мэднэ хэмээн яруу найрагч өөрийн ертөнц дотор бол нээлттэй орших
тэр нууцлагт ирээдүйн бүх О.Дашбалбар байсан юм. </div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
О.Дашбалбар 1978.7.24-нд Жигжидийн зусланд бичсэн энэ шүлгээ
миний ажил дээр ирж бичгийн машинаар захидлын цаасан дээр хоёр хувь машиндаад
өнгөн хувь дээр нь гарын үсгээ зураад надад дурсгасан нь хожмоо алтаар ч
сольшгүй үнэт эрдэнэ болон үлдэх юм хэмээн бид хоёрын хэн нь ч санаагүй биз.
Гэхдээ л цаг хугацааны үл тайлагдах “үлгэр”-ийн эхлэлийг совингоороо хэн хэн нь
мэдэрсэн ч байж магадгүй. Аливаа сод бүтээлд он цагийн мэдрэмж, од гарагийн
эрхшээл, оюун сэтгэлгээний совин бэлгэ, нар сарны солбицол, таталцал
түлхэлцэлийн хүчин зүйл хамааралтай байдаг нь улам бүр тодорхой болж байна.
Чухам ийм эрхшээлийн шалтгаанаар энэ шүлэг О.Дашбалбар хэмээх их мөрөн голын эх
болсон ажгуу. </div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Хоёр</b>.</div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
1978 он бол О.Дашбалбарын уран бүтээлд онцгой байр суурь
эзлэх мөчлөг юм. Дээрх “салхиар ганхах цагаан өвсний тухай шүлгээ бичсэнээс
хойш ганцхан сарын дараа тэрбээр “эх орноо<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>бид үр ачдаа хүлээлгэж өгнө” хэмээх одтой шүлгээ, ёстой нэг онгодтой
бичсэн юм. </div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Өвгө дээдсээсээ бид
эх орноо хүлээж авсан,</b></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Үр ачдаа хүлээлгэж
өгнө!</b></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Туг, сүлд, тусгаар
тогтнол,</b></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Тулгын гурван чулуу</b></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Тулсан голомтоо</b></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Өвөг дээдсээсээ бид
хүлээж авсан!</b></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Үр ачдаа хүлээлгэж
өгнө…</b></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Үнэхээр О.Дашбалбар хэмээх гол мөрөн уулсын хавцал дундуур
түрхрэх мэт сад тавин гарч ирсэн шиг санагддаг юм. Тэр намар тэрбээр
“Дарьгангад өргөх дуу”, “Би-гитар”, “Шүлэг бичих” зэрэг маш олон шүлэг бичсэн
бөгөөд ер бусын сэрэл сэтгэлгээний “Тэнгисийн давалгаа” хэмээх нэгэн аймаг
шүлэг нь биднийг гайхал төрүүлсэн бөгөөд түүнийг Горькийн сургуульд явуулах
тухай санаа энэ намрын гол усны урсгал дундаас гарсан хэрэг. </div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="mso-tab-count: 1;"> </span>Далан
найман оны өмнөх О.Дашбалбар бол гэнэхэн, гуниглангуй, цайлган, балчирхан ахуй
нь юм. </div>
<div class="MsoNormal">
Энэ үедээ тэрбээр</div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Дэндүү эрт би
дурлалтай учирч</b></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Дэгдээхэй насаа
өнгөрөөсөн юм</b></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Хар нүдэн алдрайг
мөрөөдөж</b></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Хамаг амьдралаа үрсэн
юм</b></div>
<div class="MsoNormal">
хэмээн гудиггүйхэн, гэнэхнээр дуулж, бид түүнээс -Чи хэдэн
настай вэ? гэхэд цагааханаар –Арван долоотой гэх мөртлөө “хамаг амьдралаа
үрчихсэн” хэмээн бичиж бөөн инээд болж байлаа. Далан долоон онд би багшийн дээд
сургууль төгсөх дадлага хийхээр Баруун-Уртад намаржиж, бид хоёр аймгийн төвийн
зүүн хойт биеийг эзлэх “Дөрвөлж” хэмээх толгодын дундуур шүлгээр өвчилж сарны
доор шөнөжин зугаалж явлаа. Намрын дунд сарын саран тунгалаг орой бид хоёр яруу
найргийн ээлжит зугаалгаасаа ирэхэд Очирбат гуай маань хоёр усны шимийн охь
халаачихсан хүлээж байв. Миний төрсөн өдрийг тэмдэглэж байгаа нь тэр. Бид хоёр
дайлуулж, дайлуулчихаад бас ч болоогүй үзэг цаасаа бариад орондоо орцгоов.
Дашбалбар төдөлгүй “Шүлэгч нөхөртөө”, би “Хорин таван нас” хэмээх шүлгээ бичиж
бие биедээ уншсан юм.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Дашбалбарын тэр
шүлэг </div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Намрын шөнө тооноор
тусах сарны туяа</b></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Намайг чамтай хамт
цаламдан, цагаан гэрлээр ороов”</b></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
хэмээн эхлэнэ. Ийнхүү бид хоёр намрын шөнийн цагаан туяан
нөмрөгийг хамт нөмөрч, цагаан гэрэлд нь ороолгон андын халуун журмын нөхөрлөлөө
холбосон юм. Тэмүүжин, Жамуха хоёр сум, шагай солилцож анд нөхөр болсон шиг
харилцан шүлгээ солилцож, яруу найргийн сүмд хүж барилдсан ажгуу. Хожим бидэн
хоёр Алтан-Овоон дээрээ эрхий хуруугаа эсгэж, жинхэнэ монгол эр хүний ёсоор
ахан дүүгийн андгай тавьсан бөгөөд тэр маань –Би дээрээ ахгүй төрсөн, одоо би
ахтай болов хэмээн уйлж билээ. Тэр амьдралын ертөнцөд насан туршдаа намайг ахаа
хэмээн хүндэлж, харин яруу найргийн ертөнцөд бол уран бүтээлийн анд нөхөр
байсан юм. </div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Гурав</b>. </div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Тэр намрын гэгээн дурсамжийг яахин мартана. Бидний уран
бүтээлийн анд нөхөр Ё.Бадарч маань энэ намар “Дөрвөлж” дээр нэгэн сайхан
цогцолбор бүтээж, О.Дашбалбар, Д.Нямсүрэн биднүүсийн шүлгийг чулуун элгэнээ
гэрэлтүүлэн сийлэхдээ мөнөөх тэрхүү намрын гэгээн дурдатгалын ул мөрийг
баттайяа эргэн сэргээе хэмээн халуун сэтгэлээ илэрхийлсэн ажгуу. Ерэн зургаан
онд би аймгийн төв орохдоо Дөрвөлжийн оройд гараад нэгэн шүлэг бичсэн юм. </div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Талын тосгоны тархай
гэрэл өлмий дор анивчих нь</b></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Тасам харанхуйд
тэнгэрийн одноос ч туниа муутай</b></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Таанын аагинаас өөр
юундаа ч хөлчүүрхэх билээ, тэр…</b></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Таван жилийн дараа
нохдыг бус, Монголыг шуугиулна гэлээ.</b></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Ойворгон бор банди
цамцныхаа энгэрийг задгайлж</b></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Орой намрын жихүүн
шөнөөр халууцлаа гэлээ.</b></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Дэвсэг дөрвөлжийн
чулуу бүхэн түүнд-гэрэлт од</b></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Дэврүүн очит нүдэнд
нь од бүхэн эгшиглэнт аялгуу</b></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Хөглөөд тавьсан хуур
шиг хөөрөгдөх салхинд хөвөөд</b></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Хөл нүцгэн алхалж
өргөст харганыг гишигчээд л</b></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Хивст ордоны тайз шиг
дэндүү зөөлнийг нь гайхаж</b></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Хигээст хүрд шиг
өнхөрч, онгирч гарлаа.</b></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Баруун-Уртынхаа голыг
Хэрлэнгээс урт гэж мэтгээд,</b></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Баруун урдтай нохой
боргоход чулуу авч нүүлгээд</b></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Аглаг хэцээс олоод
хэтэнд цахисан цахиур шиг</b></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Асаж цацарч үзэгдэх
нь алсын гэрлийн түрүүч байлаа.</b></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Илүү элээсэн оймсонд
нь зангуу наалдах нь зохисгүй</b></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Ийм оргилуун цаг минь
их л эрт нисчихжээ…</b></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Чулуудсан юм шиг хоёр
шувуу чих шүргээд сүрхийлээ</b></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Чухам үнэнээ хэлэхэд
цохлоод харж амжсангүй.</b></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Омголон хөвгүүн
тэрбээр онгод орлоо хэмээгээд</b></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Очир алмаасан нүдтэй
шөнийн шувуудыг дуулбай.</b></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Од хүн хоёр адилхан
харагдах орон зайд</b></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Одоогийн цуут
Дашбалбар арван ёстэй байвай.</b></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Хуучин сар талын
хаяанаас зул шиг мандахад</b></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Хувилгаан туяа нь
шүлгийн дэвтэрт шингээд</b></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Хуур болоод ятгын
эртний хөг сэрэхийн ахуйд</b></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Худал ба үнэнийг
гагцхүү гоо сайхан л хэмжмүү.</b></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Сарны гэгээтэй салхин
санчиг үсийг мөнгөлж</b></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Саваагүй ноход саранд
хуцах цагаан шөнөөр</b></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Шальдархан хөвгүүнтэй
зогсох талын цэцгэн дөрвөлж дээр</b></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Шамбалын орны туяа
зурвас тусахыг үзвэй.</b></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Дөрөв</b>. </div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Далан есөн оны намар Горькийн утга зохиолын дээд сургуульд
сурахаар явсан О.Дашбалбараас бараг шуудан болгоноор захиа ирдэг байв. Нутаг
ус, гэр орон, гэргий хүүхэд, анд нөхөдөө санан гансарч, Манант Москвагийн хүнд
хэмнэл бүхий сэтгэлийн үгстэй захидалдаа заавал ч үгүй онгод урам сэргээсэн
сайхан шүлэг хавсаргана. Тийм шүлгийн нэг нь 1980 онд бичсэн “Амьддаа бие биеэ
хайрла, хүмүүс ээ!” хэмээх шүлэг нь юм. Энэ шүлэгт амьдралын утга учир,
хайрлахуйн гэгээн ухаарал дүүрэн, юм үзэж хашир суусан том найрагчаас л
гарахаар далайц байсаныг зөвшөөрч байсан ч шүлгийг тийм ч таатай хүлээж аваагүй
юм. Уншсан хүмүүс, иймэрхүү шүлгийг тогтсон найрагч л бичдэг юм, байдаг л санаа
гэх мэтээр хүлээж авсан. Аргагүй юм. Дөнгөж хорин гуравтай, утга зохиолд нэрээ
гаргаж танигдаагүй шүлэгч ихээхэн өндөр дээрээс уншигчдад ийнхүү “сургамжлах”
нь цаг хугацааны хувьд сэтгэлд буугаагүй л хэрэг. </div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Харин О.Дашбалбар энэ шүлгээ хаа л бол хаа уншина. Их дээд
сургуулийн оюутануудтай уулзахдаа, айл хунарт зочилохдоо, ганц нэгээрээ<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>байсан ч энэ л шүлгээ залхтал уншина. Нэгэн
орой манайхаас гарахдаа хаалганы хажууд ханын цаасан дээр “Амьддаа бие биеэ
хайрла, хүмүүс ээ!” хэмээн хөх бэхээр бичсэн байж билээ. </div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Яруу найргийн томоохон наадмын тайзан дээр “Амьддаа бие биеэ
хайрла, хүмүүс ээ!” хэмээн уншиж л байсан, харин сонсогчид жирийн л шүлгийн
хэмжээнд хүлээж авдаг байсан. Яруу найрагч энэ шүлгээ өөрийн “нэрийн хуудас”
хэмээн баттайяа итгэж ганц уншигч байсан ч цөхрөлтгүй хүргэсээр л байв.
Ингэсээр нэг мэдэхэд мөнөөх шүлэг яруу найрагчийн цээжнээс хорин оны намар
шувуудтай цуг нисэн нисэн одсон юм. Яруу найраг бол шувуу юм. Яруу найрагчийн
зүрхнээс ниссэн шүлэг-шувуу уншигчийн сэтгэлийн гол усанд суудал олох хүртлээ
элин халин нисдэг бөлгөө. Яруу найраг бол нэгэн амьд ертөнц юм. Шүлэг төрөх
агшин бол хүүхэд мэндлэхтэй адил юм. Яруу найрагчийн оюун сэтгэлгээ, онгод
урамын онцгой агшинд сэтгэлийн их эрчимт догдлолоор тэсрэн гарсан шүлэг бол
Б.Явуухулангийн хэлснээр “ухаан бодлоос босоогоороо төрсөн гуурст хүлэг” юм. Тэр
жигүүрт хүлэг уншигчийн сэтгэлийн орон зай, оюун сэтгэлийн ертөнцөд дахин
мэндлэх хувь заяагаа эрэн нисч байдаг. “Амьддаа бие биеэ хайрла, хүмүүс ээ!”
шүлэг ард түмний сэтгэлийн орон зайд хүрэх хүртлээ хорин жил ниссэн байна. </div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Тав</b>. </div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Аливаа яруу найраг амьдрах цаг хугацаа, орон зайгаа хүлээж
байдаг. Чухам тийм цаг хугацаа орон зай нь уг шүлэг зохиогдсоноос хойш хорин
жилийн дараа байх юм гэж хэн мэдлээ. 1999 оны 10 сарын 17-ны гунигт хар өдөр
монголын ард түмний сод билигт хүүгийн зүрх зогсож, сонинууд О.Дашбалбарын яруу
найргаас яг тухайн цаг хийгээд орон зайд тохирох мөрийг төвөггүйеэ олж ишлэж
нийтэлсээр байв. Тэр нь мөнөөх цаг хугацаа орон зайгаа эрэн нисч явсан “Амьддаа
бие биеэ хайрла, хүмүүс ээ!” хэмээх шүлэг нь байвай. Мөнөөх шүлгийг урьд нь
найрагчийн амнаас сонсож ном сониноос уншихдаа анзаарч ойшоогоогүйгээ хүмүүс
олж мэдсээр л байлаа. </div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Амьддаа бие биеэ
хайрла, хүмүүс ээ!</b></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Алив сайханаа бүхнээ
бусдаас битгий харамла!</b></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">хэрэггүй үгийн зэвээр
зүрхийг минь бүү шархлуул</b></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Хэн нэгнийгээ
харанхуй нүх рүү битгий түлх!....</b></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Хүмүүс мөнөөх шүлгийн эрэлд мордож, дахин уншиж үзнэ. Мөнөөх
хашгичиж байсан амьд О.Дашбалбар бус, ард түмний зүрх сэтгэлийн дуу хоолой болж
байсан талийгаач дуугүй, О.Дашбалбар хаа нэгтэйгээс “Амьддаа бие биеэ хайрла,
хүмүүс ээ!” хэмээн шивнэх мэт. Хүмүүсийн орой руу нь шүлгийн мөр бадгууд
нисэлдэн оров. Уншигчдын зүрх сэтгэлийн хаалгаар нисэлдэн оров. </div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Бидний амьдрал ав
адилхан</b></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Бидний хоолой дээр үг
хүртэл нэг янзаар зангирч</b></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Бидний хацар дээр
нулимс хүртэл нэг янзаар бөмбөрч</b></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Бидний зам дээр ав адилхан учрал
тохиолдно…</b> Ард түмний хүү О.Дашбалбарын</div>
<div class="MsoNormal">
оршуулах цуваа Соёлын төв өргөөнөөс хөдөлж Их сургуулийн
үүдээр гарч, Сансарын </div>
<div class="MsoNormal">
хойгуур гараад Цайз захаар эргэж Алтан-Өлгий хүртэл
үргэлжиж, замын хоёр хажуугаар </div>
<div class="MsoNormal">
ард олон хэний ч шахалтгүйгээр зайгүй зогсож сод хүүгээ үдэж
байлаа. Монголын радио, </div>
<div class="MsoNormal">
телевиз , сонин хэвлэлүүдийг О.Дашбалбарын шүлэг найраг
эзлэв. Яруу найрагч шүлгээ </div>
<div class="MsoNormal">
уншсаар л байлаа. </div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Өнөөдөр чи инээж,
нөгөөдөх нь уйлдаг ч</b></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Өөр нэг өдөр чи гуньж
цаадах чинь дуулна</b></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Өлгий авс хоёрыг хүн
бүхэн дамждаг болохоор</b></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Өөр юу ч хэрэггүй,
бие биеэ л хайрла…</b></div>
<div class="MsoNormal">
Ийнхүү энэ шүлэг анх зохиогдсоноосоо хойш хорин жилийн дараа
жинхэнэ утгаараа орон зайгаа эзэлсэн нь ийм бөлгөө. Одоо энэ шүлгийн нэрийг,
мөр бадгийг монголын үйлдвэрлэгчид, цай, сүү, идээ ундаан дээрээ бичиж,
эмнэлэг, сургааль үйлчилгээний газруудын хананд сийлсээр байна. Яруу найраг нь
эзнээсээ ондоо хувь тавиланг сонгож, өөр он цагийг эзлэвэй. </div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Зургаа</b></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Юмны хувь тохиол сонин юм шүү. Эрхэм сод хүүгийн уран
бүтээлийн анд, тангарагаар холбогдсон ах нь болох миний бие тэр үед
О.Дашбалбарынхаа толгой дээр монголын утга зохиол, урлаг соёлынхоныг төлөөлж
сүүлчийн үгийг хэлэх завшаан тохиосон юм. </div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Алтан –Өлгийд хэлсэн тэр үгэндээ би О.Дашбалбарын уран бүтээлийн
ертөнц, түүний оюуны тэнгэрт эзлэх байр суурийг тодорхойлохыг оролдсон билээ.
Энэ үгийг хаа ч нийтлээгүй. Өөрийн энэхүү нийтлэлдээ нэгэн бөлөг болговой. </div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
(хүмүүс чив чимээгүй, тэнгэр дув дуугүй байв)</div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Монголын ард түмний цогтой эх оронч хүү, сод билигт яруу
найрагч, төр нийгэм, соёлын гарамгай зүтгэлтэн Очирбатын Дашбалбарыгаа бид
сүүлчийн замд нь үдэж байна. </div>
<div class="MsoNormal">
<span style="mso-tab-count: 1;"> </span>Хүн
төрөлхтөний оюуны эрдэнэсийн сан хөмрөгт “Монголын нууц товчоо”, “Гэсэр”,
“Жангар”-ыг бүтээн, Ноён хутагт Данзанравжаа, Инжинннаш, Нацагдорж, Явуухуланг
бойжуулсан Монголын их утга зохиолын шинэ арми таны өмнө эмгэнэн гашуудаж
байна.</div>
<div class="MsoNormal">
<span style="mso-tab-count: 1;"> </span>чи минь,
Монголын утга зохиолын их үйлсэд амьдралынхаа гэгээн гэрэлт он жилүүдийг
зориулж “Оддын аялгуу”, “Гол ус намуухан урсана”, “Гэрэлт хайр”, “Зүүдний
мөнгөн шувуу”, “Бурханы мэлмий”, “Цаг хугацааны гуниг буюу орон зай дахь
дүрсүүд” зэрэг яруу найргийн ном туурвиж, “Дорнын аялгуу”, “Дарьганга аялгуу”,
“Амьддаа бие биеэ хайрла хүмүүсээ”, “Эх орноо бид үр ачдаа хүлээлгэж өгнө”,
“Өвгөд минь”, “Залуус дүү нартаа хүргэх шүлэг” зэрэг олон шилдэг бүтээлээрээ
монголын утга зохиолын хөгжилд дорвитой хувь нэмэр оруулж, уншигч олныхоо зүрх
сэтгэлд мөнхөрсөн үгийн гарамгай уран дархан билээ.</div>
<div class="MsoNormal">
О.Дашбалбар ерээд оны Монголын улс төрд ардын дипломатын
үүрэг гүйцэтгэсэн шигээ, оюуны ертөнцөд өрнө дорнын шинэхэн гүүр, соён
гэгээрүүлэгч байсан юм. </div>
<div class="MsoNormal">
О.Дашбалбарын үгийн урлаг мунхагийн харанхуйг таслагч
Манзушири бурханы илд мэт, чанадын уянга нь Янжинлхам бурханы ятга мэт, тэр
өөрөө бурханаас илгээсэн үнэний элч мэт, гэгээрсэн тэнгэрлэг яруу найрагч
байлаа. </div>
<div class="MsoNormal">
О.Дашбалбар уран зохиол яруу найргийг сурталчилах, танин
мэдүүлэх утга зохиолын залгамж үеийг төрүүлэхэд их хүч, цагаа харамгүй зориулж,
шинэчлэгч чанараараа залуу үеийг араасаа дагуулж, урлах эрдмийн өөрийн
сургуулийг бий болгосон билээ. </div>
<div class="MsoNormal">
О.Дашбалбар 1980-аад оны сүүлчээр “Мөнхийн бүтээлүүд мөхлийн
ирмэг дээр”, “Номон дээр гишгэсэн алдас” зэрэг халуун эх оронч нийтлэлүүд
бичиж, үгийн эрх чөлөө хязгаарлагдмал байсан нийгмийн бүрхүүлийг хуу татсан юм.
Түүний нийтлэлүүд үндэснийхээ түүх соёлын өвийг өмгөөлөн хамгаалах, хайрлах
бахархахад уриалан дуудсаныг монголын ард түмэн мартахгүй ээ.</div>
<div class="MsoNormal">
О.Дашбалбар тусгаар тогтнол, төрөлх газар шороогоо
өмгөөлөгч, эгэл ард түмний эрх ашгийг тууштай илэрхийлэгч, шударга ёс, үнэнийг
эрмэлзэгчийн дуу хоолой байж түүний төлөө амь биеэ зохиулсан жинхэнэ эх оронч
яруу найрагч байлаа. </div>
<div class="MsoNormal">
Яруу найрагч хүн Унгарын Петефи Шандор, Татарын Муса Жалиль,
Монголын Цогт тайж шиг жинхэнэ эх оронч байх ёстой гэж чи үздэг байлаа. Одоо
тэдний жагсаалтанд XX<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>зууны төгсгөл
үеийн Монголын цогт эх оронч яруу найрагч чинийхээ нэрийг оруулан дурдаж
чамаараа бахархаж байна.</div>
<div class="MsoNormal">
Чи минь уран бүтээлийнхээ өвийг 10 боть болгон хэвлүүлэхээр
бэлдэж байлаа. Эх орон, ард түмэн, үр ачдаа өвлүүлж буй чиний уран бүтээлийн өв
монголын соёлын үнэт эрдэнэс болон үлдэж байна.</div>
<div class="MsoNormal">
О.Дашбалбарын болор талст бодлын уянга, зөн билэгт зөөлөн
мэдрэмж, огторгуйн хязгааргүйн оддын аялгуу, оюун сэтгэлгээний цараатай
бүтээлүүдийг нь шинэ зуун шинэ хэмжүүрээр дахин цэгнэж, дорнын төдийгүй дэлхийн
найрагч болохынх нь хувьд алдаршуулан сударлаж, бишрэн шүтэх цаг ирнэ. </div>
<div class="MsoNormal">
Хайрт Дашбалбар минь ээ! Өмгөөлж, хайрлаж байсан эх орныхоо
газар шороонд үүрд амгалан нойрсоорой! Таны минь цогт сүнс монголдоо эргэн
заларч ирээдүйн зууныг эзэгнэх болтугай!</div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>1999.10.20<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Алтан-Өлгий</div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Долоо.</b></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
О.Дашбалбарын шүлгүүд гэгээн уянгалаг агаад хязгааргүй уудам
сансарын орон зайд эрх дураар дүүлэн нисэж, од сар, цагаан үүлс, цэнхэр уулс,
мөрөн гол, шувуудын жиргээгээр дүүрдэг. Би түүний яруу найргийн мөн чанар нь
намуун уянга, өөдрөг гэгээн зураглал, дотоод нисэлт, цаг хугацааны хязгааргүй
сэлэлт гэж ойлгодог. Харин түүний шүлэг наяад оны сүүл хирд ороо бусгаа цаг үе
рүүгээ, бэртэгчин амьдрал хүү, хүний мууд дурлагч, эх орноо үл дээлэгч тийм
хүмүүс рүү хандсан дотоод шаналал, өчилөөр дүүрэн болж ирсэн юм. Энэ нь цагийн
араншинд үл тэвчих яруу найрагчийн зан чанарын хурц илрэл байв. </div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Өвөл гэдэг дандаа урт
байдаг</b></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Өнгөрсөн хойно л
богинохон санагддаг</b></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Амьд хүн болгоныг
дандаа муу хэлдэг</b></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Алга болохоор нь
бүгдээрээ магтаж эхэлдэг</b>. /1998.9.27/</div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Амьдралын мөн чанарыг тэр аль эрт таньсан болохоор өөр лүү
нь зайгүй шүрших үгэн сумны өөдөөс ихэмсэг бардам алхаж явсан юм. Өөрийгөө “Би
талын хөх чоно” хэмээн томьёолж, хүний ертөнцийн хар хүчинд хичнээн шахуулсан ч</div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Яруу найрагчаас өөр
хэнд ч өрөвдүүлээгүй чоно</b></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Ясны баатар эрс шиг
тулалдаанд орох нь тэнгэрлэг</b></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Алтан дэлхийд хүн
байсан цагт чоно байх болно</b></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Арцалдан тэмцэхийн
дээд үнэийг яруу найрагч шиг мэдэрнэ</b></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
гэж чоно хэмээх байгалийн эр зоригоор өөрийгөө хатуужуулж
байв. Түүний ааш араншин ч , яруу найраг нь ч амьдарч буй цагтайгаа тэрсэлсэн
байдлаар улам хурцдаж байв. Хар хэл ам түүнийг ороож, амь нас, яруу сайхан
бүхнийг нь мэрсээр байв. </div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Арга мэх башир заль,
хов живэнд</b></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Алтан сайхан бие минь
элж зовж явсан ч</b></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Андуу эндүүгүй нэгэн
үзүүрт сэтгэлээр</b></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Ард түмэндээ итгэж,
бурхан болгож шүтсээн!</b></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Одоо надад юу үлдэв? … хэмээн шуурган гал шуугиан дуулиан,
хов живийн хар утаан дундах өчүүхэн гэрлийн аглагт тэр тасралтгүй бичсээр
байв.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>“Өөр оршихуй бидний явдлыг
зохицуулавч, үйлийн үрээс гажихгүй” хэмээн тэрбээр үхэлд сэтгэлээ хатамжилан
бэлдсээр байсан. </div>
<div class="MsoNormal">
Түүний шүлгүүдэд баахар хатуу гэмээр, тэрслүү гэмээр үгс
давамгайлах болсон нь яруу найргийн дотоод намуун уянгаасаа татгалзсан хэрэг
бус, яруу сайхан хийгээд утга уянга, эх орон, эгэл түмнээ хайрлан өмгөөлөх агуу
их хайрынхаа өмнө босгож байсан үнэн хатуу үгсийн хана хэрэм байсан юм.</div>
<div class="MsoNormal">
О.Дашбалбарын онош нь эмнэлэгийн шинжилгээгээр элгэний гүн
хордлого гэж гарсан. Гэхдээ түүний элэг ямар нэгэн хорт идээнд гэмтсэн байж
болох ч, үзүүртээ хор шингэсэн хар үгийн “нейтрон”-той тэр л “хар хүчинд”
хордсон юм. Түүний зүрх өвчнийхөө гүн шаналгааг даалгүй тэсэрсэн гэх. Үнэндээ,
үзүүртээ хараалын шившлэгтэй үг-суманд үй зайгүй цоочуулсан байсан юм. Үгийн
шарх, үгийн хордлогыг өнөөгийн анагаах ухаан оношилж чадахгүй нь харамсалтай. </div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
О.Дашбалбарын үхэл ард түмний хайр бахархал, өмгөөлөл,
омогшил, үнэний төлөө өөрийгөө золих гэрэлт сургамж болсон юм. Тиймээс ч аль
тэртээх балчир ахуйдаа “Амьддаа бие биеэ хайрла, хүмүүс ээ!” хэмээн гэрээсэлсэн
бус уу. Чухам энэ үг бол О.Дашбалбарын хайрлахуйн тарни байсан юм. </div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Найм</b>. </div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
“Уулсын тэнхээ надад алгуурхан шингэж, он улирах бүр эмзэг
зүрх минь уулстай нийлэх мэт” хэмээн тэр бичиж, Алтай, Хангай, Хэнтийн уулс,
Дарьгангыхаа хөх уулсад алгуурхан шингэсээр оршихуйн байраа зугуухан
шилжүүлсээр байв. Тэр амьдралаас уйдаагүй. Хүмүүст, амьдралд, ширхэг цагаан
өвсөнд ч хязгааргүй хайртай байж, “Тэнгэрийн цэнхэрийг удаан харахсан, гол усны
шивнээг удаан сонсохсон, хүмүүсийн дунд удаан амьдарахсан гэж адгана. Яагаад
гэвэл хүмүүс, нар шувууд, модод дэндүү сайхан, Үлгэрийн орчлонд та нарынхаа
дунд би удаан амьдарна” хэмээн хүсч тэмүүлж байв. Амьдрал байраа сэлгэхийн цагт
өөрийг нь тамын орон бус, шамбалын хаалга урьж буйг тэр мэдэж байсан юм. Аливаа
суу билиг төгс найрагчийн<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>сүүлчийн үг
ихээхэн учир утгатай байдаг. Түүний сүүлчийн шүлэг “Хүнд туслах агшин хайрла”
нэртэй. Эмнэлэгийн орон дээр </div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Хүнд туслаагүй өдрүүд
минь</b></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Надад бараан
санагддаг</b></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Хүйтний туйл, хоосон
цөл шиг санагддаг</b></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Аяа бурхан минь!</b></div>
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Хүнд туслах агшин ч
болов хайрла!</b></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
хэмээн бичиж байхдаа тэр өөртөө нас буян гуйх бус, харин
хүнийг энэрч, хүнд туслахын агшинг л эрж байжээ. Хүнд туслана гэдэг хүнийг
хайрлахын биелэл юм. Амьдралыг хайрлах ухаан юм. Чухам ийм л яруу найрагийн
оршихуй агуу их хайраар дүүрэн байдаг жамтай аж. Өнөөгийн цаг үед хүмүүс
хайраар дутаж, бие биеэ хайрлах хүндэлхүйн гэгээн үгсээр бус, уур хилэн, атаа
хорсолын хорлолт үгээр бие биесээ жадлаж байна. Хамаг амьтны тусын тулд тарни
уншдаг хүн ч цөөрч, нигүүлсэхүйн үйлсийг бүтээгч лам хуврагууд хүртэл хараал
домын хар аргад мэргэшиж байна. Үүнийг аль эрт мэдэрсэн яруу найрагч өөрийн
зүрхэний үгийг хүмүүст хамгийн шийдмэг хүргэх зам бол үл үзэгдэн оршихуйгаас
тарнидах явдал юм хэмээн мэдэрсэн ч байж магадгүй. </div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
О.Дашбалбар яруу найрагчийн хувьд өөрийгөө нэгэнт цогцлоон
бүтээж, өөрийгөө шүлгээрээ бүрэн нээж, уншигч олондоо, ард түмэндээ, ирээдүй
хойчдоо хэлэх л гэсэн үгээ үлдээлгүй хэлсэн, яруу найрагчийн хувьд би төгссөн
гэж ярьдаг болсон юм. Тийм ч учраас өөрийнхөө амьдрах цаг хугацаа, орон зайг
мэдэрч “Үлэмжийн орчлонд би удаан амьдарна” хэмээх үлэмжийн тансаг дуулалдаа
тэнгэрлэг яруу сайханыг ирээдүйтэй цуг бичиглэн хадгалсан байдаг. О.Дашбалбарын
газар шорооны төлөөх тулалдааныг ойлгохын тулд “салхиар ганхах цагаан өвсийг”
хэрхэн хайрлаж, түүнд яаж оршсоныг ойлгох хэрэгтэй. О.Дашбалбарын эх орон ард
түмний дуу хоолой нь болж байсан үнэн хатуу тэмцэгч үгийн язгуур бол ““Амьддаа
бие биеэ хайрла, хүмүүс ээ!” хэмээх хайрлахуйн тарни нь мөн болохыг таних
ёстой. О.Дашбалбарын энэ тарни түүний яруу найргийг эхлэлээс төгсгөлийг хүртэл
хэлхсэн эрхиний хэлхээс мэт тасралтгүй санагалзан урсаж буйг түүний яруу
найргийн ертөнцөд нэвтэрч байж л сая ойлгоюу.</div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div align="right" class="MsoNormal" style="text-align: right;">
Г.Мэнд-Ооёо<span lang="MN" style="mso-ansi-language: MN;"></span></div>
<div align="right" class="MsoNormal" style="text-align: right;">
2007.1.7.</div>
<div align="right" class="MsoNormal" style="text-align: right;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
О.Мөнхнаранhttp://www.blogger.com/profile/00036233980302981647noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2956687923742004473.post-55887478994981174952013-10-14T23:24:00.000-07:002013-10-15T23:24:13.710-07:00Ц.Бавуудорж хэлэхдээ:<!--[if gte mso 9]><xml>
<w:WordDocument>
<w:View>Normal</w:View>
<w:Zoom>0</w:Zoom>
<w:TrackMoves/>
<w:TrackFormatting/>
<w:AutoHyphenation/>
<w:PunctuationKerning/>
<w:ValidateAgainstSchemas/>
<w:SaveIfXMLInvalid>false</w:SaveIfXMLInvalid>
<w:IgnoreMixedContent>false</w:IgnoreMixedContent>
<w:AlwaysShowPlaceholderText>false</w:AlwaysShowPlaceholderText>
<w:DoNotPromoteQF/>
<w:LidThemeOther>EN-US</w:LidThemeOther>
<w:LidThemeAsian>X-NONE</w:LidThemeAsian>
<w:LidThemeComplexScript>X-NONE</w:LidThemeComplexScript>
<w:Compatibility>
<w:BreakWrappedTables/>
<w:SnapToGridInCell/>
<w:WrapTextWithPunct/>
<w:UseAsianBreakRules/>
<w:DontGrowAutofit/>
<w:SplitPgBreakAndParaMark/>
<w:DontVertAlignCellWithSp/>
<w:DontBreakConstrainedForcedTables/>
<w:DontVertAlignInTxbx/>
<w:Word11KerningPairs/>
<w:CachedColBalance/>
</w:Compatibility>
<w:BrowserLevel>MicrosoftInternetExplorer4</w:BrowserLevel>
<m:mathPr>
<m:mathFont m:val="Cambria Math"/>
<m:brkBin m:val="before"/>
<m:brkBinSub m:val="--"/>
<m:smallFrac m:val="off"/>
<m:dispDef/>
<m:lMargin m:val="0"/>
<m:rMargin m:val="0"/>
<m:defJc m:val="centerGroup"/>
<m:wrapIndent m:val="1440"/>
<m:intLim m:val="subSup"/>
<m:naryLim m:val="undOvr"/>
</m:mathPr></w:WordDocument>
</xml><![endif]--><br />
<!--[if gte mso 9]><xml>
<w:LatentStyles DefLockedState="false" DefUnhideWhenUsed="true"
DefSemiHidden="true" DefQFormat="false" DefPriority="99"
LatentStyleCount="267">
<w:LsdException Locked="false" Priority="0" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Normal"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="heading 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 7"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 8"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 9"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 7"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 8"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 9"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="0" Name="footer"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="35" QFormat="true" Name="caption"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="0" Name="page number"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="10" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Title"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="1" Name="Default Paragraph Font"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="11" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtitle"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="22" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Strong"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="20" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="59" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Table Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" UnhideWhenUsed="false" Name="Placeholder Text"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="1" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="No Spacing"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" UnhideWhenUsed="false" Name="Revision"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="34" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="List Paragraph"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="29" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Quote"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="30" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Quote"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="19" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtle Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="21" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="31" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtle Reference"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="32" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Reference"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="33" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Book Title"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="37" Name="Bibliography"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" QFormat="true" Name="TOC Heading"/>
</w:LatentStyles>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 10]>
<style>
/* Style Definitions */
table.MsoNormalTable
{mso-style-name:"Table Normal";
mso-tstyle-rowband-size:0;
mso-tstyle-colband-size:0;
mso-style-noshow:yes;
mso-style-priority:99;
mso-style-qformat:yes;
mso-style-parent:"";
mso-padding-alt:0in 5.4pt 0in 5.4pt;
mso-para-margin:0in;
mso-para-margin-bottom:.0001pt;
text-align:justify;
line-height:150%;
mso-pagination:widow-orphan;
font-size:12.0pt;
mso-bidi-font-size:11.0pt;
font-family:"Arial","sans-serif";
mso-bidi-font-family:"Times New Roman";
mso-bidi-theme-font:minor-bidi;}
</style>
<![endif]-->
<br />
<div class="MsoNormal">
<span lang="MN" style="mso-ansi-language: MN;">Ц.Бавуудорж “Тэрбээр
/Дашбалбар/ намар хэмээх гэгээн ертөнцийн дууч байв” </span></div>
О.Мөнхнаранhttp://www.blogger.com/profile/00036233980302981647noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2956687923742004473.post-40671288596742879112013-09-07T03:57:00.000-07:002013-09-07T03:57:01.126-07:00Наран булаг<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgvvZIMMqcRc_DADdWcbooPtbF2rr2HO3d9EKmNgVwkkwnR30NwNMThXQowvdbUyENRIO9v7T89K2HmVZvtO9fHlRyGRosklIgqPzCNgmmykdNcpJiuyqxkA-C7-h8zLmLEw37iVD7Lu40/s1600/DSCN3731.JPG" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="240" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgvvZIMMqcRc_DADdWcbooPtbF2rr2HO3d9EKmNgVwkkwnR30NwNMThXQowvdbUyENRIO9v7T89K2HmVZvtO9fHlRyGRosklIgqPzCNgmmykdNcpJiuyqxkA-C7-h8zLmLEw37iVD7Lu40/s320/DSCN3731.JPG" width="320" /></a></div>
<!--[if gte mso 9]><xml>
<w:WordDocument>
<w:View>Normal</w:View>
<w:Zoom>0</w:Zoom>
<w:TrackMoves/>
<w:TrackFormatting/>
<w:PunctuationKerning/>
<w:ValidateAgainstSchemas/>
<w:SaveIfXMLInvalid>false</w:SaveIfXMLInvalid>
<w:IgnoreMixedContent>false</w:IgnoreMixedContent>
<w:AlwaysShowPlaceholderText>false</w:AlwaysShowPlaceholderText>
<w:DoNotPromoteQF/>
<w:LidThemeOther>EN-US</w:LidThemeOther>
<w:LidThemeAsian>X-NONE</w:LidThemeAsian>
<w:LidThemeComplexScript>X-NONE</w:LidThemeComplexScript>
<w:Compatibility>
<w:BreakWrappedTables/>
<w:SnapToGridInCell/>
<w:WrapTextWithPunct/>
<w:UseAsianBreakRules/>
<w:DontGrowAutofit/>
<w:SplitPgBreakAndParaMark/>
<w:DontVertAlignCellWithSp/>
<w:DontBreakConstrainedForcedTables/>
<w:DontVertAlignInTxbx/>
<w:Word11KerningPairs/>
<w:CachedColBalance/>
</w:Compatibility>
<w:BrowserLevel>MicrosoftInternetExplorer4</w:BrowserLevel>
<m:mathPr>
<m:mathFont m:val="Cambria Math"/>
<m:brkBin m:val="before"/>
<m:brkBinSub m:val="--"/>
<m:smallFrac m:val="off"/>
<m:dispDef/>
<m:lMargin m:val="0"/>
<m:rMargin m:val="0"/>
<m:defJc m:val="centerGroup"/>
<m:wrapIndent m:val="1440"/>
<m:intLim m:val="subSup"/>
<m:naryLim m:val="undOvr"/>
</m:mathPr></w:WordDocument>
</xml><![endif]--><br />
<!--[if gte mso 9]><xml>
<w:LatentStyles DefLockedState="false" DefUnhideWhenUsed="true"
DefSemiHidden="true" DefQFormat="false" DefPriority="99"
LatentStyleCount="267">
<w:LsdException Locked="false" Priority="0" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Normal"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="heading 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 7"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 8"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 9"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 7"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 8"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 9"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="35" QFormat="true" Name="caption"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="10" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Title"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="1" Name="Default Paragraph Font"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="11" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtitle"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="22" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Strong"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="20" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="59" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Table Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" UnhideWhenUsed="false" Name="Placeholder Text"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="1" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="No Spacing"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" UnhideWhenUsed="false" Name="Revision"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="34" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="List Paragraph"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="29" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Quote"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="30" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Quote"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="19" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtle Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="21" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="31" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtle Reference"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="32" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Reference"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="33" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Book Title"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="37" Name="Bibliography"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" QFormat="true" Name="TOC Heading"/>
</w:LatentStyles>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 10]>
<style>
/* Style Definitions */
table.MsoNormalTable
{mso-style-name:"Table Normal";
mso-tstyle-rowband-size:0;
mso-tstyle-colband-size:0;
mso-style-noshow:yes;
mso-style-priority:99;
mso-style-qformat:yes;
mso-style-parent:"";
mso-padding-alt:0in 5.4pt 0in 5.4pt;
mso-para-margin:0in;
mso-para-margin-bottom:.0001pt;
text-align:justify;
line-height:150%;
mso-pagination:widow-orphan;
font-size:11.0pt;
font-family:"Calibri","sans-serif";
mso-ascii-font-family:Calibri;
mso-ascii-theme-font:minor-latin;
mso-fareast-font-family:"Times New Roman";
mso-fareast-theme-font:minor-fareast;
mso-hansi-font-family:Calibri;
mso-hansi-theme-font:minor-latin;}
</style>
<![endif]-->
<br />
<div align="left" class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; text-align: left;">
<span style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Наран
булаг </span><span lang="MN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-ansi-language: MN; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"></span></div>
<div align="left" class="MsoNormal" style="line-height: normal; text-align: left;">
<br /></div>
<div align="left" class="MsoNormal" style="text-align: left;">
<span style="font-family: "Times New Roman","serif"; line-height: 150%; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Үүлс нойрсох хавцал хаднууд<br />
Үүрийн манан дэгдэх хөндий<br />
Насан багын алтан өлгий<br />
Намайг торниулсан он жилүүд<br style="mso-special-character: line-break;" />
<br style="mso-special-character: line-break;" />
</span><span lang="MN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; line-height: 150%; mso-ansi-language: MN; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"></span></div>
<div align="left" class="MsoNormal" style="text-align: left;">
<span style="font-family: "Times New Roman","serif"; line-height: 150%; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Ай хө Наран булаг минь<br />
Зээ хө Наран булаг минь<br style="mso-special-character: line-break;" />
<br style="mso-special-character: line-break;" />
</span><span lang="MN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; line-height: 150%; mso-ansi-language: MN; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"></span></div>
<div align="left" class="MsoNormal" style="text-align: left;">
<span style="font-family: "Times New Roman","serif"; line-height: 150%; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Цагаан мөөгний зөөлөн бороо<br />
Цайран шиврэх намуухан орой<br />
Цагийг элээсэн буурал тогоруу<br />
Цам харайх үзэсгэлэнт нутгаа<br style="mso-special-character: line-break;" />
<br style="mso-special-character: line-break;" />
</span><span lang="MN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; line-height: 150%; mso-ansi-language: MN; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"></span></div>
<div align="left" class="MsoNormal" style="text-align: left;">
<span style="font-family: "Times New Roman","serif"; line-height: 150%; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Ай хө Наран булаг минь<br />
Зээ хө Наран булаг минь<br style="mso-special-character: line-break;" />
<br style="mso-special-character: line-break;" />
</span><span lang="MN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; line-height: 150%; mso-ansi-language: MN; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"></span></div>
<div align="left" class="MsoNormal" style="text-align: left;">
<span style="font-family: "Times New Roman","serif"; line-height: 150%; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Бөөр дэрсэнд мангир түүгээд<br />
Бүүр багадаа тугал сүүлдээд<br />
Эх нутгийнхаа цэцгэнд хөрвөөж<br />
Эрээн цамцаа гээж орхисон<br style="mso-special-character: line-break;" />
<br style="mso-special-character: line-break;" />
</span><span lang="MN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; line-height: 150%; mso-ansi-language: MN; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"></span></div>
<div align="left" class="MsoNormal" style="text-align: left;">
<span style="font-family: "Times New Roman","serif"; line-height: 150%; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Ай хө Наран булаг минь<br />
Зээ хө Нар</span><span lang="MN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; line-height: 150%; mso-ansi-language: MN; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">ны</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; line-height: 150%; mso-bidi-font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> булаг минь</span></div>
О.Мөнхнаранhttp://www.blogger.com/profile/00036233980302981647noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2956687923742004473.post-88703120237818316062013-04-07T22:38:00.000-07:002013-04-16T22:38:29.832-07:00Эх орон-Оюун санаа-Яруу найраг” наадам болно<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiRYUudoXkmVfKAlIWUAHhAvkHm-leZ_K8HtSodENAmsMX0GZMaAFC6tDuJ8Pt-O-fEjDkyMhLZUUXwOD-66MIx4nNZUjl0HWixd9pxVIit7WbzTU9ddthNy_8UXwV54fQm308Q4EvT_FM/s1600/733941_10200565044021892_1039055251_n.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="225" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiRYUudoXkmVfKAlIWUAHhAvkHm-leZ_K8HtSodENAmsMX0GZMaAFC6tDuJ8Pt-O-fEjDkyMhLZUUXwOD-66MIx4nNZUjl0HWixd9pxVIit7WbzTU9ddthNy_8UXwV54fQm308Q4EvT_FM/s320/733941_10200565044021892_1039055251_n.jpg" width="320" /></a></div>
“Дашбалбар судлал” төвөөс жил бүр уламжлал болгон явуулдаг “Эх орон-Оюун
санаа-Яруу найраг” наадмын тов гарчээ. Тус наадмын гол зорилго нь залуу
авьяастнуудыг хөхүүлэн дэмжих, тэднийг эрдэм судлалын ажилд дур
сонирхолтой болгох мөн “Дашбалбар судлал”-ыг хөгжүүлэхэд оршдог юм. Яруу
найргийн наадам, эрдэм шинжилгээний бага хурал, уран бичлэгийн уралдаан
гэсэн гурван төрөлд оролцогчдын бүтээлийг энэ сарын 19-ны 18:00 цаг
хүртэл dashbalbrstudies@gmail.com хаягаар болон 96658808, 99993758
дугаарын утсаар холбогдон биечлэн авчирч өгч болох ажээ. Уралдаанд ирсэн
бүтээлүүдийг шүүгчдийн бүрэлдэхүүн шүүж хоёрдугаар шатанд 15 шилдэг
илтгэл, 15 шилдэг яруу найргийг шалгаруулан дөрөвдүгээр сарын 28-ны өдөр
олон нийтэд зарлах гэнэ. Илтгэлийн хувьд Утга зохиол судлал, Сэтгүүл
зүй, Шашин судлал, Улс төр судлал, Соёл судлал гэсэн бүтээлүүдийг хүлээж
авах ба бүх төрөлд нь яруу найрагч О.Дашбалбарын намтар, уран бүтээлийн
онцлогийг тусгасан байх шаардлагатай бол уран бичлэгийн уралдаанд
О.Дашбалбар агсаны шүлэг, ишлэлээс Монгол уран бичлэгээр бичсэн бүтээлээ
илгээх юм байна.<br />
“Эх орон-Оюун санаа-Яруу найраг” наадмын эцсийн шалгаруулалт тавдугаар
сарын 3-ны 10 цагт Тусгаар тогтнолын ордон”-ы 3 давхарын дугуй зааланд
болох бол наадмын тэргүүн байрт өргөмжлөл 300 мянган төгрөг, дурсгалын
зүйлийг гардуулах юм. Нэрт соён гэгээрүүлэгч, яруу найрагч О.Дашбалбарын
нэрэмжит тус наадмыг энэ жил Сүхбаатар аймгийн “Оюутан залуучуудын
хөгжлийн төв”, Монголын залуу зохиолчдын холбоо, Яруу сэтгэгч нийгэмлэг
хамтран зохион байгуулж байгаа юм байна. <br />
<br />
<a href="http://art.news.mn/content/139707.shtml">http://art.news.mn/content/139707.shtml</a><br />
<br />О.Мөнхнаранhttp://www.blogger.com/profile/00036233980302981647noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2956687923742004473.post-26076319486680490002013-02-10T00:48:00.001-08:002013-04-16T22:46:54.858-07:002-р сарын 10 буюу Би Талын хөх чоно <h3 class="post-title entry-title">
О.Дашбалбар</h3>
<div class="post-header">
</div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgG23RfgUsiPc5I4KPCG8lBIfSOn8hyQ_rlVzHq9ijZstyqVWZO3gHqwHiuk9gVlnGI52gQlOgGPYBQ8b_Rbsthyf6V6fPYBS_IGl3TKn2lkYFRi5oLJmRLfMRrt-51_joOJQbRSwDFSuU/s1600/11.jpeg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgG23RfgUsiPc5I4KPCG8lBIfSOn8hyQ_rlVzHq9ijZstyqVWZO3gHqwHiuk9gVlnGI52gQlOgGPYBQ8b_Rbsthyf6V6fPYBS_IGl3TKn2lkYFRi5oLJmRLfMRrt-51_joOJQbRSwDFSuU/s1600/11.jpeg" /></a></div>
<span style="color: #035d8a; font-size: xx-small;"><span style="color: black; font-size: x-small;"> <span style="font-size: small;">Би-талын хөх чоно! <br />
Сур шиг сунаж, <br />
Сухай шиг улайж, <br />
Эрчит дөрвөн хөлөөрөө <br />
Ээрэм талыг гаталж <br />
Агт сайн морьдын туурайг сульдааж <br />
Анч сайхан эрсийн хорхойг хөдөлгөж <br />
Арван халтар нохойг замд нь цувуулж<br />
Агшин бүрдээ үхэлтэй тэрсэлсэн <br />
Би-талын хөх чоно! </span></span></span><br />
<span style="color: #035d8a; font-size: xx-small;"><span style="color: black; font-size: x-small;"><span style="font-size: small;"></span></span></span><br />
<span style="color: #035d8a; font-size: xx-small;"><span style="color: black; font-size: x-small;"><span style="font-size: small;"></span></span></span><br />
<span style="color: #035d8a; font-size: xx-small;"><span style="color: black; font-size: x-small;"><span style="font-size: small;"></span></span></span><br />
<a name='more'></a><span style="color: #035d8a; font-size: xx-small;"><span style="color: black; font-size: x-small;"><span style="font-size: small;"><br />
Хуйлрах их хөндийг төмөр хүлгээр туучин <br />
Хурдан буутай эрс алах гэж занана <br />
Арьсыг минь хуулахын төлөө л ухаант хүн <br />
Араатан намайг зогсоо зайгүй мөрденө.. </span></span></span><br />
<span style="color: #035d8a; font-size: small;"><span style="color: black;">Байгаль намайгтөрүүлж, байдал төрхийг минь урлаж <br />
Байгаа биеийнхээ чадлаар амь зуух болгосон! <br />
Гэвч хүн намайг үзэн ядна, хаа явсан <br />
Гэтэж алахыг завдана, үл өрөвдөнө! <br />
Өдер бүр үхэлтэй амь дүйж, өл залгана би <br />
Өртөе газар давхиад ч заримдаа хоосон!... <br />
Тэргэл сарны гэрэлд сүүдэртэйгээ цуг би шогшино <br />
Тэнхэл минь барагдаж, сульдсан хөл минь гуйвна! <br />
Тэнүүн тал зах хязгааргүй цэлийнэ <br />
Тэнгэрийн доор би гав ганцаар шогшино <br />
Тэмцэл гэдгийн жинхэнэ утга, ялахын жаргал, ялагдахын зовлонг <br />
Тэнэмэл чоно би ясандаа тултал мэдрэнэ <br />
<br />
<a href="http://www.blogger.com/blogger.g?blogID=2956687923742004473" name="more"></a><br />
Хорвоо дээр би чоно болж төрөөд <br />
Хорсол заналыг хэн бүхэнд төрүүлж, <br />
Өвлийн шөнө цасан дээр цонхигор сарыг ширтэн <br />
Өлсөхийн зовлонд ульж байхад уулс дагжина <br />
Эрийн чадлаар амьдардаг хээрийн хөх чоно <br />
Эрх чөлөөг туйлгүй хүсэх яруу найрагчтай ижил! <br />
Төрөлхийн зэрлэг араншингаараа би <br />
Төмер хавхтай хөлөө ч тас хазаж явсан ! <br />
Тамын зовлонг биеэр эдэлсэн миний <br />
Тасарсан хөл минь тэр жалганд хоцорсон ! <br />
Цагаан цасан дундуур улаан цусаа цувуулсаар <br />
Цаашлаад зугтсан гурван хелтэй намайг <br />
Хүн - араатнууд тасралтгүй мөрдөж <br />
Хүйтэн жавар дундуур машинтай элдсэн ! <br />
Эцсийн агшиндаа би эргэж дайрахыг завдсан ч <br />
Энэ л удаа эрлэг намайг өршөөж <br />
Эрэг рүү тэд тэрэгтэйгээр уналаа !... <br />
Би-талын хөх чоно! <br />
Биеэр минь салхи нэвт шуурч <br />
Өл залгахын эрхэнд явсаар <br />
Өрөөсөн хөпөө алдав ... <br />
Элчилгүй талын араатан намайг <br />
Зэрлэг гэж нэрлэсэн нь <br />
Этгээд гажуу сонсогдоно <br />
Энэрлийг мэдэхгүй хүмүүс <br />
Надаас илүү зэрлэг! <br />
Ад үзэгдэж <br />
Амьд явахын зовлонг <br />
Ясны найрагч л <br />
Яг чоно шиг мэднэ <br />
Буруу хэрнээ буруутанг <br />
Бурхан тэнгэр минь өршөе! <br />
Сайхан амьд явж чадахгүй бол <br />
Сайхан үхэж чадах авьяас <br />
Сарны доор яруу найрагч <br />
Сац бас чононд л заяасан <br />
Би-чоно! <br />
Би хүн шиг сэтгэж <br />
Биеэ хайрлаж, үзэн ядаж <br />
Бас яруу найрагч шиг ганцаарднам <br />
Намайг хэн ч үл өрөвдөнө <br />
Нартаас үтэр тонилгохыг завдана <br />
Бурхнаас оноосон хоног хугацаагаа эдлэх <br />
Буруугүй хэрнээ буруутан чоно би <br />
Хээр талдаа салхи үхэл хоёртой тэрсэлдэж <br />
Хэрчлээт уулсыгдагжтал ульж явна!... </span></span>О.Мөнхнаранhttp://www.blogger.com/profile/00036233980302981647noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2956687923742004473.post-53255320813509666892013-02-06T22:10:00.000-08:002013-04-16T22:47:23.554-07:00Элегия <div style="margin-bottom: 12pt;">
<br />
Хайрт аав Ж. Очирбатын гэгээн дурсгалд зориулмуу</div>
<div style="margin-bottom: 12pt;">
1.</div>
<div style="margin-bottom: 12pt;">
Хашаатын дэрс нь хаврын салхинд ганхана<br />
Хажуугаар нь гарахдаа харвал, хайртай аав минь бодогдоно.<br />
Дэлтэй хүрэн морио унаж ууландаа гараад харвал<br />
Дэлхийд үгүй аав минь дэргэд юм шиг санагдана.<br />
<br />
Улиасыг найгуулдаг хаврын хавсарган салхинд нь<br />
Учирснаас хагацаадаг хорвоогийн хуурамчийг мэдлээ.<br />
Манант хөндийн уулс минь намирч хөхрөөд л байна.<br />
Мартахын аргагүй аав минь өглөө үдэшгүй бодогдоно.<br />
<br />
<br />
<a name='more'></a><br />
<br />
Агь бууралхан талыг ажнайн сйанаар туулна даа<br />
Арвууланг минь өсгөсөн аавыгаа санаад л байна даа<br />
Эгэл түргэл насанд мөнх л юм шиг орчлон мину<br />
Эргээд олдохгүй аавыг минь энгэртээ тосоод авлуу<br />
<br />
Огторгуйн хөх салхинаас хэнийхээ нөмөрт хоргодно л,<br />
Оюун төгс аавыг минь орлох нь нэг ч үгүй л,<br />
Алтан сайхан дэлхийгээ орхисон аав минь хөөрхий,<br />
Амьтны жамыг дагаад үлдсэн үрс нь ч хөөрхий.<br />
<br />
Аав минь эзгүй орчлонд амьдрал нэг л гунигтай<br />
Арын хөндийн жавар сэрүүхэн гэдэг нь тоймгүй<br />
Ширээ нууранд морио услаад л ирдэг аав минь<br />
Шим ертөнцөөс хаашаа мордоод л явчихсан бол доо<br />
<br />
2. <br />
Үдийн алтан нар хээр тал минь хөхөрнө.<br />
Үзээд буцдаг хорвоод аав минь ирэхгүй<br />
Харгуйн алтан тоос хажуу ууланд бужигнана<br />
Хараад буцдаг хорвоод аав минь ирэхгүй<br />
<br />
Үүлэн чөлөөний наран гялбалзан төгрөгтөнө<br />
үлдээд буцдаг хорвоод аав минь ирэхгүй…<br />
Унаа морьдын тоос улиасны мөчирт бууна<br />
Уйлаад буцдаг хорвоод аав минь ирэхгүй…<br />
<br />
Сав шим ертөнцөд аав ээжтэй явлаа<br />
Сар Нар шиг хоёроосоо нэгий нь алдлаа<br />
Үүрээн хоосон үлдээсэн бүргэд хаашаа одно<br />
Үрээн энд орхиод аав минь хаана явна?<br />
<br />
Алтан аргамжаар тогтоовч, аваад явдаг хорвоо<br />
Ардаг шаргаа унавч аавдаа очиж чадахгүй<br />
Мөнгөн аргамжаар тогтоовч, мөнхөрч болохгүй хорвоо<br />
Мөндөр шаргаа унавч аавдаа очиж чадахгүй<br />
<br />
Уйлаад уйлаад гуйвч, буцааж өгөхгүй хорвоо<br />
Унтаад унтаад сэрэвч, мартаж чадахгүй хороо<br />
Зүүдэн буурал хорвоод эргээд аавтай болохгүй<br />
Зүйлийн цэцгэн дунд л бөөн бөөн нулимстай…<br />
<br />
<br />
3.<br />
Намрын гурван сардаа аавдаа нэг л золгодог сон<br />
Нарийн хяруу унасан талаа нэг л зорьдог сон<br />
Хөхрөн харагдах уулс л хүйт даагаад байна даа<br />
Хөөрхий буурал аав минь энэ орчлонд алга даа<br />
<br />
Зуун гурван уулс минь нулимсан дунд дайвалзаж<br />
Зулай нимгэн ач нар нь өвөөгөө эрээд гүйлдэнэ.<br />
Үүлэн шүүдэр гишгичин, өндөр хээр минь эргэцэж<br />
Үүдэн хоймрын зайнаас ижлээ эрэн үүрсэнэ…<br />
<br />
Уяаны буурал шонд дөрвөлжин загал минь алга<br />
Ус нутгийнхаа зайд аавын минь бараа алга<br />
Хүрэн дээлээ өмсөөд, саарал бүрхтэй угтдаг сан<br />
Хүүгий нь тосож, одоо хэн ирэх билээ дээ?...<br />
<br />
Өвлийн гурван сардаа аавдаа нэг л золгодог сон<br />
Өмсгөл цасан бүрхсэн талаа нэг л зорьдог сон<br />
Худэнт цагаан уулс л сэрүү татаад байна даа<br />
Хүйтэн хацар бүлээцүүлж, одоо хэн үнсэх вэ?<br />
<br />
Цас будруулан эргэцэж, өндөр хээр минь үүрсэнэ<br />
Цай чанах газраас аав минь тосож ирдэгсэн…<br />
Мөс шаргиулсан дэлтэй, дөрвөлжин загал минь алга<br />
Мөнх уулсаа үлдээгээд аав минь эндээс явжээ.<br />
<br />
<br />
4.<br />
Хаврын гурван сардаа аавдаа нэг л золгодог сон<br />
Харгуй замын тоосонд талаа нэг зорьдог сон<br />
Хажуу булгийн зүгээс хавирга нэвт үлээв дээ<br />
Хайлаасны салхи нь харилхаж намайг жиндээв дээ<br />
<br />
Өндөр хээр минь дүүхэлзэж, өртөө газрыг барлаа<br />
Өмнөх гүвээг даваад би аавыга үгүйлээд манарлаа<br />
Дөрвөн нүдтэй халтар урдаас боргон айсуй<br />
Дөрөөн дээрээс тосож, одоо хэн үнсэх билээ?<br />
<br />
<br />
Явган зэрэглээ огтлон загалаа унаад ирдэг сэн<br />
Яргуйт талынхаа үнэрийг сэнгэнүүлэн үнсдэг сэн <br />
Савхин гутлаа өмсөж, ногоон цамцтай тосдог сон<br />
Салхин талаас нөмөрлөж, дагуулж гэртээ ирдэг сэн<br />
<br />
Зуны гурван сардаа аавдаа нэг л золгодог сон<br />
Зуур хоногийн газраас бороо дагуулж очдог сон<br />
Таанын цэцгэн дундуур загалаараа давхиж ирэхгүй,<br />
Талын таван толгойд, зам тосож намайг угтахгүй<br />
<br />
Уулс зам хэвээрээ атал, аав минь алга даа<br />
Угтуулж үдүүлж дассан өндөр хээр эргэцнэ.<br />
Гэнэт хангинатал үүрсэн, надаас хазаар булаав<br />
Гэрийн зүгээс дүү минь загалтайгаа айсуй…<br />
<br />
<br />
5.<br />
Асар их дэлхийдээ Алтан- Овоо минь дүнхийнэ<br />
Арын хөндийн салхи бэлд нь хүрээд номхорно.<br />
Улааныг үзээд урвалгүй, шарыг үзээд шарвалгүй<br />
Угийн төрөлх зангаараа, уужим дэлхийдээ амьдарна.<br />
<br />
Сэрүүн догшин салхи нь сэрвэн хаданд исгэрнэ<br />
Сэнсэрч гэгэлзэх сэтгэл нь уулсаа үзээд номхорно<br />
Элдвийг үзээд эргэлзэлгүй, эгэл олноосоо холдолгүй<br />
Энгийн даруу зангаараа энэхэн дэлхийдээ амьдрахсан<br />
<br />
Ачаатай олон тэмээ, авирч мацаж өгсөн үү?<br />
Асга хады нь ажвал, тийм л сайхан сүрлэг…<br />
Агт морьдоор товолзуулан, тэнгэр өөд мацна уу?<br />
Алсаас харвал харгана бут нь тийм л гайхам…<br />
<br />
Энэхэн уулын энгэрт ааваасаа салсан юмсан<br />
Эргээд ирэхийн цагтаа эрээд эрээд олсонгүй<br />
Эртний ерөөлөөр учирч эцэг хүү болсон юмсан<br />
Энгэр бэлийн салхинаас асуугаад асуугаад нэмэргүй!<br />
<br />
Эргээсээ өндөр ус үгүй, ээжээсээ илүү хүү үгүй,<br />
Эмээлээсээ дээш морь үгүй, эцгээсээ ачтай үр үгүй,<br />
Дэлхийн буурал салхинд дээлээ гандтал зогслоо<br />
Дэргэдээс түшиж тогтоосон Алтан-Овоо уул минь!<br />
<br />
<br />
6.<br />
Униар мананд Дарьганга минь урьхан хонгор салхитай<br />
Урьхан хонгор салхинд нь уургын халиун сайварлана…<br />
Уургын халиун сайварлан, уулын өвсийг сэрвэлзүүлнэ.<br />
Уулын өвс сэрвэлзэн, уйлмаар гунигийг сэргээнэ…<br />
<br />
Эцэг дээдсийн нутагтаа эргэн эргэн ирмээр<br />
Эргэн эргэн ирээд, эрт урьдыг эргэцүүлмээр…<br />
Эрт урьдыг эргэцүүлэн ээж, аавыгаа үгүйлмээр…<br />
Ээж, аавыгаа үгүйлэн, элст манханд хоргодмоор!<br />
<br />
Алтан- Овооны оройд цагаан үүл хурна.<br />
Арслан цагаан үүлнээс аадрын ширүүн хур бууна<br />
Аадрын ширүүн хураар ангасан газар сэргэнэ.<br />
Ангасан газар сэргэж, алдхан бие минь уужирна.<br />
<br />
Дөрөөн дээрээсээ буумгүй дөрвөн цагийн эргэлт ээ<br />
Дөрвөн цагийн эргэлтэнд Дөмөнг дуулмаар нутаг аа!<br />
Дөмөнг дуулмаар нутагтаа дөлгөөн намуун явна аа<br />
Дөлгөөн намуун явахад дөчин жилдээ жаргалтай<br />
<br />
Агь буурал Дарьганга минь, аав, ээжийн ерөөлтэй<br />
Аав ээжийн ерөөл нь амьдын жаргалын заяатай…<br />
Амьдын жаргалын заяандаа алдаж, эндэлгүй явахсан.<br />
Алдаж эндэлгүй яваад, арван үедээ жаргах сан…<br />
<br />
7.<br />
Алсаас өвгөн цагаан үүл алгуурхан ирж явна<br />
Аав минь биш байгаа даа, хорвоод хүүгээ эргэнэ үү?<br />
Алтан – Овооны дэргэдүүр хоргодон, хоргодон өнгөрөхдөө<br />
Асгаруулан мэлмэрүүлэн яваагүй биз, аяа орчлон мину…<br />
<br />
Уйтгарт намраар хээр талд нэг л хэцүү юмдаа<br />
Униар манан дундаас аав минь хүрээд л ирэх шиг…<br />
Улиасан шугуйн исгэрэлт сэтгэлд зэврүүн орой<br />
Урдаас минь навчсаар уйлах шиг, аяа орчлон мину… <br />
<br />
Усан борооноор гэрээсээ гарах ямархан гунигтай вэ?<br />
Урсах дуслуудаар л аав минь дэлхийгээ эргэнэ үү?<br />
Улиасан шугуйн исгэрэлт сэтгэлд зэврүүн орой<br />
Урдаас минь навчсаар уйлах шиг, аяа орчлон мину…<br />
<br />
Усан борооноор гэрээсээ гарах ямархан гунигтай вэ?<br />
Урсах дуслуудаар л аав минь дэлхийгээ эргэнэ үү?<br />
Зогсоо зайгүй намрын бороонд норсон хүү нь<br />
Зовлонг умартан бороо шаагихыг чагнана, аяа орчлон мину<br />
<br />
Өглөө эрт ууланд гарвал, өөдөөс наран мандах нь<br />
Өөрийн минь аав туяа татуулан, өмнөөс дөхнө үү?<br />
Зүг зүгийн салхи аргадаж, аяархан нэг сэвэлзээд л<br />
Зүрхэнд дотно аавын шивнээ шиг, аяа орчлон мину!<br />
<br />
<br />
Уулс, тэнгэр, салхи, үүлс нар болсон аав минь ээ<br />
Урьд өмнө зүүдэнд ирээд, унтах нойрноос сэрээв үү?<br />
Дэлхий дүүрэн цэцэг ургаж ээ, аав минь биш байгаа даа?<br />
Дээгүүр нь гишгэх газар олдохгүй нь, аяа орчлон мину!<br />
<br />
8.<br />
Дээлийг тань өмсөж, бүсийг тань чангахан ороож<br />
Дэлхий дээр хүү нь алхаж л явна даа, аав минь…<br />
Ардын дуу уянгалж, арван тавны сар мэлмэрнэ<br />
Алга болсоныг тань нэг л үнэмшихгүй санагдана!<br />
<br />
Тэнгэрийн доор хүү төрүүлсэн эцэг үхдэггүй юм уу?<br />
Тэргэл сарыг би биш, та л ширтэж байх шиг<br />
Аавыгаа би өөрийнхөө сэтгэл дотороос олох юм<br />
Амин голд минь танаас нэг л юм үлдэж дээ…<br />
<br />
Үрт хүн үхдэггүй, үе удамдаа уусдаг юм уу,<br />
Үе үехэн би биш, аав минь инээж, дуулах шиг…<br />
Хөлстэй цамцыг тань өмсөж, эцгийн биеийг орлон<br />
Хөрст дэлхийд алхаж явна даа, хүү чинь!<br />
<br />
Өргөн алаг дэлхий нь жамаа дагаад эргэнэ<br />
Өмөг түшиг аавгүй орчлонг туулах болж дээ!<br />
Нартын цэнхэр уулс нь байр байрандаа дүнхийнэ<br />
Намайг төрүүлсэн аав минь хөх огторгуй болжээ!<br />
<br />
Дээлийг тань өмсөж, бүсийг тань чангахан ороож<br />
Дэлхий дээр хүү нь алхаж л явна даа, аав минь!<br />
Ардын дуу уянгалж, арван тавны саран мэлмэрнэ<br />
Алга болсныг тань нэг л үнэмшихгүй санагдана!<o:p></o:p></div>
<br />
<div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 10pt;">
</div>
О.Мөнхнаранhttp://www.blogger.com/profile/00036233980302981647noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2956687923742004473.post-46103455203011111662012-02-08T20:57:00.000-08:002013-04-16T22:51:03.341-07:00Мөн чанар буй аваас<br />
<br />
<b>МӨН ЧАНАР БУЙ АВААС </b><br />
<div style="text-align: center;">
<br /></div>
<div style="text-align: left;">
<div style="text-align: right;">
<span style="font-style: italic;">Эрхэм хүмүүн Ч.Агваандоржид зориулвай....</span></div>
<br />
I </div>
<div style="text-align: left;">
Надад мөн чанар буй аваас тэр нь хүн чанар л . . . </div>
<div style="text-align: left;">
Намар би гунихгүй байж эс чадна, зүрх минь буй! </div>
<div style="text-align: left;">
Нас талийж, өвгөрч буйгаа ч мэднэм, хүн чанар л . . . </div>
<div style="text-align: left;">
Намайг зүүдний сүвэгч шиг зайгаар ч үе үе гэрэлтүүлж </div>
<div style="text-align: left;">
Найран дээр нулимс мэлтэрнэ, надад юу буй, юу эс буй?<br />
<br />
<a name='more'></a> </div>
<div style="text-align: left;">
Уйлах минь мөн чанар бус, хүн чанар л . . . </div>
<div style="text-align: left;">
Уурлах минь мөн чанар бус, хүн чанар л . . . </div>
<div style="text-align: left;">
Уйдах минь мөн чанар бус, хүн чанар л . . . </div>
<div style="text-align: left;">
Ухаарах минь мөн чанар бус, хүн чанар . . . </div>
<div style="text-align: left;">
Устах минь мөн чанар бус, хүн чанар . . . </div>
<div style="text-align: left;">
Баавгай намайг зүүдлэн нойрсдогт итгэдэг юм би, </div>
<div style="text-align: left;">
Баруун гарт минь худал, зүүн талд минь үнэн буй . . . </div>
<div style="text-align: left;">
Бага байгаад том болсон минь мөн чанар бус уу, </div>
<div style="text-align: left;">
Барим тавим хувирсаар л буй нь хүн чанар бус уу, </div>
<div style="text-align: left;">
Баян ч бус, хоосон ч бус мөн чанар минь хүн чанар! </div>
<div style="text-align: left;">
Надад мөн чанар буй аваас тэр нь хүн чанар л . . . </div>
<div style="text-align: left;">
Найзыгаа үхэхэд уйлахгүй, гунихгүй байж эс чадна </div>
<div style="text-align: left;">
Нас барсан бүхнийг санахгүй байж эс чадна, мартахгүй </div>
<div style="text-align: left;">
Нарлаг өдрийн гүнд салхи шуугиж буйг урьтаж мэдрэх нь </div>
<div style="text-align: left;">
Надад мөн чанар бус, хүн чанар шүглэснийх! . . . </div>
<div style="text-align: left;">
Би бол агаар юм, надаар амьсгалагтун, амьд буй үед минь </div>
<div style="text-align: left;">
Би бол гал юм, надаар дулаацагтун, амьд буй үед минь </div>
<div style="text-align: left;">
Би бол гол ус юм, намайг уугтун, гагцхүү амьд буй үед минь </div>
<div style="text-align: left;">
Би бол намар юм, надаар сэрүүцэгтүн, гагцхүү амьд буй үед минь </div>
<div style="text-align: left;">
Би хэзээ ч та нарт олдохгүй, би хэзээ ч олдохгүй, юу үүэн, тэр үнэн! </div>
<div style="text-align: left;">
Надад мөн чанар буй аваас тэр нь хүн чанар л . . . </div>
<div style="text-align: left;">
Намайг дурлалаа идэж, хайраа цамц болгосныг минь харагтун </div>
<div style="text-align: left;">
Намайг үхэр шиг мөөрч, нохой шиг хуцаж явааг минь харагтун </div>
<div style="text-align: left;">
Намайг бурхан шиг инээж, харгуйн тоос босгохыг минь харагтун </div>
<div style="text-align: left;">
Надад мөн чанар буй аваас тэр нь хүн чанар л . . . </div>
<div style="text-align: left;">
<br /></div>
<div style="text-align: left;">
II </div>
<div style="text-align: left;">
Надаас сайн сайхныг бүү эрэгтүн, би жоом алдаг </div>
<div style="text-align: left;">
Намар мөөг түүж, хар шөл ууж, хар амиа боддог </div>
<div style="text-align: left;">
Найтааж, ханиад хүрч, эм ууж, бусдыг бас хараадаг </div>
<div style="text-align: left;">
Навс болтлоо согтож, агсам тавьж, нохой өшиглөхөөс буцахгүй </div>
<div style="text-align: left;">
Надаас сайн сайхныг бүү эрэгтүн, би цэцэг тасалдаг </div>
<div style="text-align: left;">
Мөн чанар минь хүн чанар болохоор би яах юм? </div>
<div style="text-align: left;">
Мөрөөдөж, дэмий сэлгүүцэж, хайртай хүүхнээ хардаж, </div>
<div style="text-align: left;">
Мөнгө үрж, Достоевскийд атаархаж, нэр алдарт шунаж, </div>
<div style="text-align: left;">
Мөсгүй зан гаргаж, хүнээс зээлснээ өгөхөөс ч татгалзаж, </div>
<div style="text-align: left;">
Мөн чанар минь хүн чанар болохоор би яах юм? </div>
<div style="text-align: left;">
Надаас муу муухайг бүү эрэгтүн, өнчнийг би өрөвддөг </div>
<div style="text-align: left;">
Нарны доор адилхан л хоног элээж яваа бусдыгаа хайрладаг </div>
<div style="text-align: left;">
Нарсны хоригдлыг, ээжтэй нь цуг бодохоор тэсэхгүй уйлдаг </div>
<div style="text-align: left;">
Намуухан шөнө хүүхдүүдэд үлгэр ярьж тайван нойрсуулдаг </div>
<div style="text-align: left;">
Надаас муу муухайг бүү эрэгтүн, би ялаа ч хороохгүй </div>
<div style="text-align: left;">
Өөдгүй алдааг надаас бүү хай, чоныг ч би хайрладаг </div>
<div style="text-align: left;">
Өмсөж зүүж явснаа хэнд ч тайлаад л өгдөг, би хүн </div>
<div style="text-align: left;">
Өвчтэй эмгэнийг шөнөжин сахиж, цурам хийлгүй хонодог </div>
<div style="text-align: left;">
Өвлийн жаварт золбин нохойг харахаар зүрх шархирдаг </div>
<div style="text-align: left;">
Өөдгүй алдааг надаас бүү хай, хулгайчийг ч би өрөвддөг </div>
<div style="text-align: left;">
Надаас олигтой юм бүү эр, надаас онцгой юм ч бүү хай </div>
<div style="text-align: left;">
Нартад би хүнд тусалж, заримдаа хүнээс тус хайж гэлдэрнэм </div>
<div style="text-align: left;">
Намуухан уянга, зэрлэг хашгираан хоёулаа надад буй </div>
<div style="text-align: left;">
Наадам цэнгэл, сэтгэлийн там хоёулаа миний орон гэр </div>
<div style="text-align: left;">
Надаас олигтой юм бүү эр, надаас онцгой юм ч бүү хай </div>
<div style="text-align: left;">
Энэ биед минь мөн чанар буй аваас, тэр нь хүн чанар л . . . </div>
<div style="text-align: left;">
Эрх чөлөөтэй болмогцоо л би, эргээд түүндээ дургүй хүрдэг </div>
<div style="text-align: left;">
Эгнэгт боол байюу гэтэл, эрх чөлөөг ямагт дээдэлдэг </div>
<div style="text-align: left;">
Энэ хоёрын хооронд тэлэгдэж, учраа олохгүй явдаг </div>
<div style="text-align: left;">
Энэ биед минь мөн чанар буй аваас, тэр нь хүн чанар л . . . </div>
<div style="text-align: left;">
<br /></div>
<div style="text-align: left;">
III </div>
<div style="text-align: left;">
Буй бие минь, мөн чанартай ахул, тэр нь хүн чанар л . . . </div>
<div style="text-align: left;">
Бусдаас хайр нэхдэг хэрнээ, өөрөө түүнийгээ өгч чадахгүй </div>
<div style="text-align: left;">
Буян үйлдэж чилэх хэрнээ, буг болж нөхдөө загнуулдаг </div>
<div style="text-align: left;">
Буруу харж суух хэрнээ, ард болж буйг ч бас мэддэг </div>
<div style="text-align: left;">
Буй бие минь, мөн чанартай ахул, тэр нь хүн чанар л . . . </div>
<div style="text-align: left;">
Эр бие минь, мөн чанартай ахул, тэр нь хүн чанар л . . . </div>
<div style="text-align: left;">
Эм хүнд дургүй хэрнээ, тэдэнгүй байж бас л чадахгүй </div>
<div style="text-align: left;">
Эд баялагт дургүй хэрнээ, элбэг амьдралд дасах янзтай! </div>
<div style="text-align: left;">
Эрх тушаалд дургүй хэрнээ, эрээлхэж цээрлэхгүй загнах аястай </div>
<div style="text-align: left;">
Эр бие минь, мөн чанартай ахул, тэр нь хүн чанар л . . . </div>
<div style="text-align: left;">
Муу бие минь, мөн чанартай ахул, тэр нь хүн чанар л . . . </div>
<div style="text-align: left;">
Мунхагт бас дургүй хэрнээ, ухаантайг нь хүлцэж чадахгүй . . . </div>
<div style="text-align: left;">
Муруй хамартайд дургүй хэрнээ, шулууныг бас тэвчиж чадахгүй </div>
<div style="text-align: left;">
Муусайн баячуулд өших хэрнээ, хоосон ядууд бас дургүй </div>
<div style="text-align: left;">
Муу бие минь, мөн чанартай ахул, тэр нь хүн чанар л . . . </div>
<div style="text-align: left;">
Мөн чанарыг нь мэдье гэвэл, хэн л чадах билээ? </div>
<div style="text-align: left;">
Мөрөн гол руу тэмүүлэх хэрнээ, гурав хоноод л зугатаадаг </div>
<div style="text-align: left;">
Мөст оргил руу авирах хэрнээ, говь цөл рүү тэнүүчилдэг </div>
<div style="text-align: left;">
Мөнх амьдрал хүсэх хэрнээ, нэг агшнаас л дорхноо уйддаг </div>
<div style="text-align: left;">
Мөн чанарыг нь мэдье гэвэл, хэн л чадах билээ? </div>
<div style="text-align: left;">
Үнэн чанарыг минь танья гэвэл, хэн л чадах билээ </div>
<div style="text-align: left;">
Үгүйсгэж чадсан бүхнээ, шүтээн гээд тахиж залбирна </div>
<div style="text-align: left;">
Үргэлж дээдэлж явснаа ч, үнсэнд ортол муу хэлнэ </div>
<div style="text-align: left;">
Үзээрийн муухай хүнийг ч, үнэхээрийн сайхан хэмээн зална </div>
<div style="text-align: left;">
Үнэн чанарыг минь танья гэвэл, хэн л чадах билээ </div>
<div style="text-align: left;">
Ийнхүү бид хоёр туйл руу цагийн зүү шиг хэлбэлзэж амьдарна </div>
<div style="text-align: left;">
Ид шид үгүй ч, нарыг эвэртэй, сарыг шидтэй болгож төсөөлнө </div>
<div style="text-align: left;">
Инээх уйлах хоёрын завсарт та нар шиг л савлаж явна </div>
<div style="text-align: left;">
Их бага хоёрын дунд эзэн хаан шиг, боол шиг амьдарна </div>
<div style="text-align: left;">
Ийнхүү би ч, та ч, хэн хэнийгээ хэлэлтгүй “хүн чанартай” буюу . . .<br />
<br />
О.Дашбалбар "Гунигт ертөнц" номын 268-271 тал</div>
<div style="text-align: center;">
<br /></div>
О.Мөнхнаранhttp://www.blogger.com/profile/00036233980302981647noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2956687923742004473.post-84607372635419959532011-10-05T07:24:00.000-07:002013-04-16T22:47:58.586-07:00Би огт гунихгүй<!--[if gte mso 9]><xml> <w:worddocument> <w:view>Normal</w:View> <w:zoom>0</w:Zoom> <w:trackmoves/> <w:trackformatting/> <w:punctuationkerning/> <w:validateagainstschemas/> <w:saveifxmlinvalid>false</w:SaveIfXMLInvalid> <w:ignoremixedcontent>false</w:IgnoreMixedContent> <w:alwaysshowplaceholdertext>false</w:AlwaysShowPlaceholderText> <w:donotpromoteqf/> <w:lidthemeother>EN-US</w:LidThemeOther> <w:lidthemeasian>X-NONE</w:LidThemeAsian> <w:lidthemecomplexscript>X-NONE</w:LidThemeComplexScript> <w:compatibility> <w:breakwrappedtables/> <w:snaptogridincell/> <w:wraptextwithpunct/> <w:useasianbreakrules/> <w:dontgrowautofit/> <w:splitpgbreakandparamark/> <w:dontvertaligncellwithsp/> <w:dontbreakconstrainedforcedtables/> <w:dontvertalignintxbx/> <w:word11kerningpairs/> <w:cachedcolbalance/> </w:Compatibility> <w:browserlevel>MicrosoftInternetExplorer4</w:BrowserLevel> <m:mathpr> <m:mathfont val="Cambria Math"> <m:brkbin val="before"> <m:brkbinsub val="--"> <m:smallfrac val="off"> <m:dispdef/> <m:lmargin val="0"> <m:rmargin val="0"> <m:defjc val="centerGroup"> <m:wrapindent val="1440"> <m:intlim val="subSup"> <m:narylim val="undOvr"> </m:mathPr></w:WordDocument> </xml><![endif]--><!--[if gte mso 9]><xml> <w:latentstyles deflockedstate="false" defunhidewhenused="true" defsemihidden="true" defqformat="false" defpriority="99" latentstylecount="267"> <w:lsdexception locked="false" priority="0" semihidden="false" unhidewhenused="false" qformat="true" name="Normal"> <w:lsdexception locked="false" priority="9" semihidden="false" unhidewhenused="false" qformat="true" name="heading 1"> <w:lsdexception locked="false" priority="9" qformat="true" name="heading 2"> <w:lsdexception locked="false" priority="9" qformat="true" name="heading 3"> <w:lsdexception locked="false" priority="9" qformat="true" name="heading 4"> <w:lsdexception locked="false" priority="9" qformat="true" name="heading 5"> <w:lsdexception locked="false" priority="9" qformat="true" name="heading 6"> <w:lsdexception locked="false" priority="9" qformat="true" name="heading 7"> <w:lsdexception locked="false" priority="9" qformat="true" name="heading 8"> <w:lsdexception locked="false" priority="9" qformat="true" name="heading 9"> <w:lsdexception locked="false" priority="39" name="toc 1"> <w:lsdexception locked="false" priority="39" name="toc 2"> <w:lsdexception locked="false" priority="39" name="toc 3"> <w:lsdexception locked="false" priority="39" name="toc 4"> <w:lsdexception locked="false" priority="39" name="toc 5"> <w:lsdexception locked="false" priority="39" name="toc 6"> <w:lsdexception locked="false" priority="39" name="toc 7"> <w:lsdexception locked="false" priority="39" name="toc 8"> <w:lsdexception locked="false" priority="39" name="toc 9"> <w:lsdexception locked="false" priority="0" name="footnote text"> <w:lsdexception locked="false" priority="0" name="footer"> <w:lsdexception locked="false" priority="35" qformat="true" name="caption"> <w:lsdexception locked="false" priority="0" name="footnote reference"> <w:lsdexception locked="false" priority="0" name="page number"> <w:lsdexception locked="false" priority="10" semihidden="false" unhidewhenused="false" qformat="true" name="Title"> <w:lsdexception locked="false" priority="1" name="Default Paragraph Font"> <w:lsdexception locked="false" priority="0" name="Body Text"> <w:lsdexception locked="false" priority="0" name="Body Text Indent"> <w:lsdexception locked="false" priority="11" semihidden="false" unhidewhenused="false" qformat="true" name="Subtitle"> <w:lsdexception locked="false" priority="0" name="Body Text 2"> <w:lsdexception locked="false" priority="0" name="Body Text Indent 2"> <w:lsdexception locked="false" priority="22" semihidden="false" unhidewhenused="false" qformat="true" name="Strong"> <w:lsdexception locked="false" priority="20" semihidden="false" unhidewhenused="false" qformat="true" name="Emphasis"> <w:lsdexception locked="false" priority="59" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Table Grid"> <w:lsdexception locked="false" unhidewhenused="false" name="Placeholder Text"> <w:lsdexception locked="false" priority="1" semihidden="false" unhidewhenused="false" qformat="true" name="No Spacing"> <w:lsdexception locked="false" priority="60" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light Shading"> <w:lsdexception locked="false" priority="61" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light List"> <w:lsdexception locked="false" priority="62" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light Grid"> <w:lsdexception locked="false" priority="63" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Shading 1"> <w:lsdexception locked="false" priority="64" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Shading 2"> <w:lsdexception locked="false" priority="65" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium List 1"> <w:lsdexception locked="false" priority="66" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium List 2"> <w:lsdexception locked="false" priority="67" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 1"> <w:lsdexception locked="false" priority="68" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 2"> <w:lsdexception locked="false" priority="69" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 3"> <w:lsdexception locked="false" priority="70" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Dark List"> <w:lsdexception locked="false" priority="71" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful Shading"> <w:lsdexception locked="false" priority="72" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful List"> <w:lsdexception locked="false" priority="73" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful Grid"> <w:lsdexception locked="false" priority="60" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light Shading Accent 1"> <w:lsdexception locked="false" priority="61" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light List Accent 1"> <w:lsdexception locked="false" priority="62" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light Grid Accent 1"> <w:lsdexception locked="false" priority="63" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Shading 1 Accent 1"> <w:lsdexception locked="false" priority="64" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Shading 2 Accent 1"> <w:lsdexception locked="false" priority="65" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium List 1 Accent 1"> <w:lsdexception locked="false" unhidewhenused="false" name="Revision"> <w:lsdexception locked="false" priority="34" semihidden="false" unhidewhenused="false" qformat="true" name="List Paragraph"> <w:lsdexception locked="false" priority="29" semihidden="false" unhidewhenused="false" qformat="true" name="Quote"> <w:lsdexception locked="false" priority="30" semihidden="false" unhidewhenused="false" qformat="true" name="Intense Quote"> <w:lsdexception locked="false" priority="66" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium List 2 Accent 1"> <w:lsdexception locked="false" priority="67" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 1 Accent 1"> <w:lsdexception locked="false" priority="68" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 2 Accent 1"> <w:lsdexception locked="false" priority="69" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 3 Accent 1"> <w:lsdexception locked="false" priority="70" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Dark List Accent 1"> <w:lsdexception locked="false" priority="71" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful Shading Accent 1"> <w:lsdexception locked="false" priority="72" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful List Accent 1"> <w:lsdexception locked="false" priority="73" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful Grid Accent 1"> <w:lsdexception locked="false" priority="60" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light Shading Accent 2"> <w:lsdexception locked="false" priority="61" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light List Accent 2"> <w:lsdexception locked="false" priority="62" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light Grid Accent 2"> <w:lsdexception locked="false" priority="63" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Shading 1 Accent 2"> <w:lsdexception locked="false" priority="64" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Shading 2 Accent 2"> <w:lsdexception locked="false" priority="65" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium List 1 Accent 2"> <w:lsdexception locked="false" priority="66" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium List 2 Accent 2"> <w:lsdexception locked="false" priority="67" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 1 Accent 2"> <w:lsdexception locked="false" priority="68" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 2 Accent 2"> <w:lsdexception locked="false" priority="69" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 3 Accent 2"> <w:lsdexception locked="false" priority="70" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Dark List Accent 2"> <w:lsdexception locked="false" priority="71" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful Shading Accent 2"> <w:lsdexception locked="false" priority="72" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful List Accent 2"> <w:lsdexception locked="false" priority="73" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful Grid Accent 2"> <w:lsdexception locked="false" priority="60" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light Shading Accent 3"> <w:lsdexception locked="false" priority="61" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light List Accent 3"> <w:lsdexception locked="false" priority="62" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light Grid Accent 3"> <w:lsdexception locked="false" priority="63" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Shading 1 Accent 3"> <w:lsdexception locked="false" priority="64" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Shading 2 Accent 3"> <w:lsdexception locked="false" priority="65" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium List 1 Accent 3"> <w:lsdexception locked="false" priority="66" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium List 2 Accent 3"> <w:lsdexception locked="false" priority="67" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 1 Accent 3"> <w:lsdexception locked="false" priority="68" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 2 Accent 3"> <w:lsdexception locked="false" priority="69" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 3 Accent 3"> <w:lsdexception locked="false" priority="70" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Dark List Accent 3"> <w:lsdexception locked="false" priority="71" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful Shading Accent 3"> <w:lsdexception locked="false" priority="72" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful List Accent 3"> <w:lsdexception locked="false" priority="73" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful Grid Accent 3"> <w:lsdexception locked="false" priority="60" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light Shading Accent 4"> <w:lsdexception locked="false" priority="61" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light List Accent 4"> <w:lsdexception locked="false" priority="62" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light Grid Accent 4"> <w:lsdexception locked="false" priority="63" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Shading 1 Accent 4"> <w:lsdexception locked="false" priority="64" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Shading 2 Accent 4"> <w:lsdexception locked="false" priority="65" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium List 1 Accent 4"> <w:lsdexception locked="false" priority="66" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium List 2 Accent 4"> <w:lsdexception locked="false" priority="67" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 1 Accent 4"> <w:lsdexception locked="false" priority="68" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 2 Accent 4"> <w:lsdexception locked="false" priority="69" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 3 Accent 4"> <w:lsdexception locked="false" priority="70" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Dark List Accent 4"> <w:lsdexception locked="false" priority="71" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful Shading Accent 4"> <w:lsdexception locked="false" priority="72" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful List Accent 4"> <w:lsdexception locked="false" priority="73" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful Grid Accent 4"> <w:lsdexception locked="false" priority="60" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light Shading Accent 5"> <w:lsdexception locked="false" priority="61" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light List Accent 5"> <w:lsdexception locked="false" priority="62" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light Grid Accent 5"> <w:lsdexception locked="false" priority="63" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Shading 1 Accent 5"> <w:lsdexception locked="false" priority="64" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Shading 2 Accent 5"> <w:lsdexception locked="false" priority="65" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium List 1 Accent 5"> <w:lsdexception locked="false" priority="66" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium List 2 Accent 5"> <w:lsdexception locked="false" priority="67" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 1 Accent 5"> <w:lsdexception locked="false" priority="68" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 2 Accent 5"> <w:lsdexception locked="false" priority="69" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 3 Accent 5"> <w:lsdexception locked="false" priority="70" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Dark List Accent 5"> <w:lsdexception locked="false" priority="71" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful Shading Accent 5"> <w:lsdexception locked="false" priority="72" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful List Accent 5"> <w:lsdexception locked="false" priority="73" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful Grid Accent 5"> <w:lsdexception locked="false" priority="60" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light Shading Accent 6"> <w:lsdexception locked="false" priority="61" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light List Accent 6"> <w:lsdexception locked="false" priority="62" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light Grid Accent 6"> <w:lsdexception locked="false" priority="63" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Shading 1 Accent 6"> <w:lsdexception locked="false" priority="64" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Shading 2 Accent 6"> <w:lsdexception locked="false" priority="65" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium List 1 Accent 6"> <w:lsdexception locked="false" priority="66" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium List 2 Accent 6"> <w:lsdexception locked="false" priority="67" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 1 Accent 6"> <w:lsdexception locked="false" priority="68" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 2 Accent 6"> <w:lsdexception locked="false" priority="69" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 3 Accent 6"> <w:lsdexception locked="false" priority="70" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Dark List Accent 6"> <w:lsdexception locked="false" priority="71" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful Shading Accent 6"> <w:lsdexception locked="false" priority="72" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful List Accent 6"> <w:lsdexception locked="false" priority="73" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful Grid Accent 6"> <w:lsdexception locked="false" priority="19" semihidden="false" unhidewhenused="false" qformat="true" name="Subtle Emphasis"> <w:lsdexception locked="false" priority="21" semihidden="false" unhidewhenused="false" qformat="true" name="Intense Emphasis"> <w:lsdexception locked="false" priority="31" semihidden="false" unhidewhenused="false" qformat="true" name="Subtle Reference"> <w:lsdexception locked="false" priority="32" semihidden="false" unhidewhenused="false" qformat="true" name="Intense Reference"> <w:lsdexception locked="false" priority="33" semihidden="false" unhidewhenused="false" qformat="true" name="Book Title"> <w:lsdexception locked="false" priority="37" name="Bibliography"> <w:lsdexception locked="false" priority="39" qformat="true" name="TOC Heading"> </w:LatentStyles> </xml><![endif]--><!--[if gte mso 10]> <style> /* Style Definitions */ table.MsoNormalTable {mso-style-name:"Table Normal"; mso-tstyle-rowband-size:0; mso-tstyle-colband-size:0; mso-style-noshow:yes; mso-style-priority:99; mso-style-qformat:yes; mso-style-parent:""; mso-padding-alt:0in 5.4pt 0in 5.4pt; mso-para-margin:0in; mso-para-margin-bottom:.0001pt; mso-pagination:widow-orphan; font-size:11.0pt; font-family:"Calibri","sans-serif"; mso-ascii-font-family:Calibri; mso-ascii-theme-font:minor-latin; mso-fareast-font-family:"Times New Roman"; mso-fareast-theme-font:minor-fareast; mso-hansi-font-family:Calibri; mso-hansi-theme-font:minor-latin; mso-bidi-font-family:"Times New Roman"; mso-bidi-theme-font:minor-bidi;} </style> <![endif]--><!--[if gte mso 9]><xml> <w:worddocument> <w:view>Normal</w:View> <w:zoom>0</w:Zoom> <w:trackmoves/> <w:trackformatting/> <w:punctuationkerning/> <w:validateagainstschemas/> <w:saveifxmlinvalid>false</w:SaveIfXMLInvalid> <w:ignoremixedcontent>false</w:IgnoreMixedContent> <w:alwaysshowplaceholdertext>false</w:AlwaysShowPlaceholderText> <w:donotpromoteqf/> <w:lidthemeother>EN-US</w:LidThemeOther> <w:lidthemeasian>X-NONE</w:LidThemeAsian> <w:lidthemecomplexscript>X-NONE</w:LidThemeComplexScript> <w:compatibility> <w:breakwrappedtables/> <w:snaptogridincell/> <w:wraptextwithpunct/> <w:useasianbreakrules/> <w:dontgrowautofit/> <w:splitpgbreakandparamark/> <w:dontvertaligncellwithsp/> <w:dontbreakconstrainedforcedtables/> <w:dontvertalignintxbx/> <w:word11kerningpairs/> <w:cachedcolbalance/> </w:Compatibility> <w:browserlevel>MicrosoftInternetExplorer4</w:BrowserLevel> <m:mathpr> <m:mathfont val="Cambria Math"> <m:brkbin val="before"> <m:brkbinsub val="--"> <m:smallfrac val="off"> <m:dispdef/> <m:lmargin val="0"> <m:rmargin val="0"> <m:defjc val="centerGroup"> <m:wrapindent val="1440"> <m:intlim val="subSup"> <m:narylim val="undOvr"> </m:mathPr></w:WordDocument> </xml><![endif]--><!--[if gte mso 9]><xml> <w:latentstyles deflockedstate="false" defunhidewhenused="true" defsemihidden="true" defqformat="false" defpriority="99" latentstylecount="267"> <w:lsdexception locked="false" priority="0" semihidden="false" unhidewhenused="false" qformat="true" name="Normal"> <w:lsdexception locked="false" priority="9" semihidden="false" unhidewhenused="false" qformat="true" name="heading 1"> <w:lsdexception locked="false" priority="9" qformat="true" name="heading 2"> <w:lsdexception locked="false" priority="9" qformat="true" name="heading 3"> <w:lsdexception locked="false" priority="9" qformat="true" name="heading 4"> <w:lsdexception locked="false" priority="9" qformat="true" name="heading 5"> <w:lsdexception locked="false" priority="9" qformat="true" name="heading 6"> <w:lsdexception locked="false" priority="9" qformat="true" name="heading 7"> <w:lsdexception locked="false" priority="9" qformat="true" name="heading 8"> <w:lsdexception locked="false" priority="9" qformat="true" name="heading 9"> <w:lsdexception locked="false" priority="39" name="toc 1"> <w:lsdexception locked="false" priority="39" name="toc 2"> <w:lsdexception locked="false" priority="39" name="toc 3"> <w:lsdexception locked="false" priority="39" name="toc 4"> <w:lsdexception locked="false" priority="39" name="toc 5"> <w:lsdexception locked="false" priority="39" name="toc 6"> <w:lsdexception locked="false" priority="39" name="toc 7"> <w:lsdexception locked="false" priority="39" name="toc 8"> <w:lsdexception locked="false" priority="39" name="toc 9"> <w:lsdexception locked="false" priority="0" name="footnote text"> <w:lsdexception locked="false" priority="0" name="footer"> <w:lsdexception locked="false" priority="35" qformat="true" name="caption"> <w:lsdexception locked="false" priority="0" name="footnote reference"> <w:lsdexception locked="false" priority="0" name="page number"> <w:lsdexception locked="false" priority="10" semihidden="false" unhidewhenused="false" qformat="true" name="Title"> <w:lsdexception locked="false" priority="0" name="Default Paragraph Font"> <w:lsdexception locked="false" priority="0" name="Body Text"> <w:lsdexception locked="false" priority="0" name="Body Text Indent"> <w:lsdexception locked="false" priority="11" semihidden="false" unhidewhenused="false" qformat="true" name="Subtitle"> <w:lsdexception locked="false" priority="0" name="Body Text 2"> <w:lsdexception locked="false" priority="0" name="Body Text Indent 2"> <w:lsdexception locked="false" priority="22" semihidden="false" unhidewhenused="false" qformat="true" name="Strong"> <w:lsdexception locked="false" priority="20" semihidden="false" unhidewhenused="false" qformat="true" name="Emphasis"> <w:lsdexception locked="false" priority="59" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Table Grid"> <w:lsdexception locked="false" unhidewhenused="false" name="Placeholder Text"> <w:lsdexception locked="false" priority="1" semihidden="false" unhidewhenused="false" qformat="true" name="No Spacing"> <w:lsdexception locked="false" priority="60" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light Shading"> <w:lsdexception locked="false" priority="61" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light List"> <w:lsdexception locked="false" priority="62" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light Grid"> <w:lsdexception locked="false" priority="63" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Shading 1"> <w:lsdexception locked="false" priority="64" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Shading 2"> <w:lsdexception locked="false" priority="65" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium List 1"> <w:lsdexception locked="false" priority="66" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium List 2"> <w:lsdexception locked="false" priority="67" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 1"> <w:lsdexception locked="false" priority="68" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 2"> <w:lsdexception locked="false" priority="69" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 3"> <w:lsdexception locked="false" priority="70" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Dark List"> <w:lsdexception locked="false" priority="71" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful Shading"> <w:lsdexception locked="false" priority="72" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful List"> <w:lsdexception locked="false" priority="73" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful Grid"> <w:lsdexception locked="false" priority="60" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light Shading Accent 1"> <w:lsdexception locked="false" priority="61" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light List Accent 1"> <w:lsdexception locked="false" priority="62" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light Grid Accent 1"> <w:lsdexception locked="false" priority="63" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Shading 1 Accent 1"> <w:lsdexception locked="false" priority="64" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Shading 2 Accent 1"> <w:lsdexception locked="false" priority="65" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium List 1 Accent 1"> <w:lsdexception locked="false" unhidewhenused="false" name="Revision"> <w:lsdexception locked="false" priority="34" semihidden="false" unhidewhenused="false" qformat="true" name="List Paragraph"> <w:lsdexception locked="false" priority="29" semihidden="false" unhidewhenused="false" qformat="true" name="Quote"> <w:lsdexception locked="false" priority="30" semihidden="false" unhidewhenused="false" qformat="true" name="Intense Quote"> <w:lsdexception locked="false" priority="66" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium List 2 Accent 1"> <w:lsdexception locked="false" priority="67" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 1 Accent 1"> <w:lsdexception locked="false" priority="68" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 2 Accent 1"> <w:lsdexception locked="false" priority="69" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 3 Accent 1"> <w:lsdexception locked="false" priority="70" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Dark List Accent 1"> <w:lsdexception locked="false" priority="71" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful Shading Accent 1"> <w:lsdexception locked="false" priority="72" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful List Accent 1"> <w:lsdexception locked="false" priority="73" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful Grid Accent 1"> <w:lsdexception locked="false" priority="60" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light Shading Accent 2"> <w:lsdexception locked="false" priority="61" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light List Accent 2"> <w:lsdexception locked="false" priority="62" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light Grid Accent 2"> <w:lsdexception locked="false" priority="63" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Shading 1 Accent 2"> <w:lsdexception locked="false" priority="64" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Shading 2 Accent 2"> <w:lsdexception locked="false" priority="65" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium List 1 Accent 2"> <w:lsdexception locked="false" priority="66" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium List 2 Accent 2"> <w:lsdexception locked="false" priority="67" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 1 Accent 2"> <w:lsdexception locked="false" priority="68" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 2 Accent 2"> <w:lsdexception locked="false" priority="69" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 3 Accent 2"> <w:lsdexception locked="false" priority="70" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Dark List Accent 2"> <w:lsdexception locked="false" priority="71" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful Shading Accent 2"> <w:lsdexception locked="false" priority="72" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful List Accent 2"> <w:lsdexception locked="false" priority="73" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful Grid Accent 2"> <w:lsdexception locked="false" priority="60" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light Shading Accent 3"> <w:lsdexception locked="false" priority="61" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light List Accent 3"> <w:lsdexception locked="false" priority="62" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light Grid Accent 3"> <w:lsdexception locked="false" priority="63" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Shading 1 Accent 3"> <w:lsdexception locked="false" priority="64" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Shading 2 Accent 3"> <w:lsdexception locked="false" priority="65" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium List 1 Accent 3"> <w:lsdexception locked="false" priority="66" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium List 2 Accent 3"> <w:lsdexception locked="false" priority="67" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 1 Accent 3"> <w:lsdexception locked="false" priority="68" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 2 Accent 3"> <w:lsdexception locked="false" priority="69" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 3 Accent 3"> <w:lsdexception locked="false" priority="70" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Dark List Accent 3"> <w:lsdexception locked="false" priority="71" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful Shading Accent 3"> <w:lsdexception locked="false" priority="72" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful List Accent 3"> <w:lsdexception locked="false" priority="73" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful Grid Accent 3"> <w:lsdexception locked="false" priority="60" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light Shading Accent 4"> <w:lsdexception locked="false" priority="61" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light List Accent 4"> <w:lsdexception locked="false" priority="62" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light Grid Accent 4"> <w:lsdexception locked="false" priority="63" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Shading 1 Accent 4"> <w:lsdexception locked="false" priority="64" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Shading 2 Accent 4"> <w:lsdexception locked="false" priority="65" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium List 1 Accent 4"> <w:lsdexception locked="false" priority="66" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium List 2 Accent 4"> <w:lsdexception locked="false" priority="67" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 1 Accent 4"> <w:lsdexception locked="false" priority="68" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 2 Accent 4"> <w:lsdexception locked="false" priority="69" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 3 Accent 4"> <w:lsdexception locked="false" priority="70" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Dark List Accent 4"> <w:lsdexception locked="false" priority="71" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful Shading Accent 4"> <w:lsdexception locked="false" priority="72" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful List Accent 4"> <w:lsdexception locked="false" priority="73" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful Grid Accent 4"> <w:lsdexception locked="false" priority="60" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light Shading Accent 5"> <w:lsdexception locked="false" priority="61" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light List Accent 5"> <w:lsdexception locked="false" priority="62" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light Grid Accent 5"> <w:lsdexception locked="false" priority="63" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Shading 1 Accent 5"> <w:lsdexception locked="false" priority="64" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Shading 2 Accent 5"> <w:lsdexception locked="false" priority="65" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium List 1 Accent 5"> <w:lsdexception locked="false" priority="66" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium List 2 Accent 5"> <w:lsdexception locked="false" priority="67" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 1 Accent 5"> <w:lsdexception locked="false" priority="68" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 2 Accent 5"> <w:lsdexception locked="false" priority="69" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 3 Accent 5"> <w:lsdexception locked="false" priority="70" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Dark List Accent 5"> <w:lsdexception locked="false" priority="71" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful Shading Accent 5"> <w:lsdexception locked="false" priority="72" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful List Accent 5"> <w:lsdexception locked="false" priority="73" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful Grid Accent 5"> <w:lsdexception locked="false" priority="60" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light Shading Accent 6"> <w:lsdexception locked="false" priority="61" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light List Accent 6"> <w:lsdexception locked="false" priority="62" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light Grid Accent 6"> <w:lsdexception locked="false" priority="63" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Shading 1 Accent 6"> <w:lsdexception locked="false" priority="64" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Shading 2 Accent 6"> <w:lsdexception locked="false" priority="65" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium List 1 Accent 6"> <w:lsdexception locked="false" priority="66" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium List 2 Accent 6"> <w:lsdexception locked="false" priority="67" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 1 Accent 6"> <w:lsdexception locked="false" priority="68" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 2 Accent 6"> <w:lsdexception locked="false" priority="69" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 3 Accent 6"> <w:lsdexception locked="false" priority="70" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Dark List Accent 6"> <w:lsdexception locked="false" priority="71" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful Shading Accent 6"> <w:lsdexception locked="false" priority="72" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful List Accent 6"> <w:lsdexception locked="false" priority="73" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful Grid Accent 6"> <w:lsdexception locked="false" priority="19" semihidden="false" unhidewhenused="false" qformat="true" name="Subtle Emphasis"> <w:lsdexception locked="false" priority="21" semihidden="false" unhidewhenused="false" qformat="true" name="Intense Emphasis"> <w:lsdexception locked="false" priority="31" semihidden="false" unhidewhenused="false" qformat="true" name="Subtle Reference"> <w:lsdexception locked="false" priority="32" semihidden="false" unhidewhenused="false" qformat="true" name="Intense Reference"> <w:lsdexception locked="false" priority="33" semihidden="false" unhidewhenused="false" qformat="true" name="Book Title"> <w:lsdexception locked="false" priority="37" name="Bibliography"> <w:lsdexception locked="false" priority="39" qformat="true" name="TOC Heading"> </w:LatentStyles> </xml><![endif]--><!--[if gte mso 10]> <style> /* Style Definitions */ table.MsoNormalTable {mso-style-name:"Table Normal"; mso-tstyle-rowband-size:0; mso-tstyle-colband-size:0; mso-style-noshow:yes; mso-style-priority:99; mso-style-qformat:yes; mso-style-parent:""; mso-padding-alt:0in 5.4pt 0in 5.4pt; mso-para-margin:0in; mso-para-margin-bottom:.0001pt; mso-pagination:widow-orphan; font-size:11.0pt; font-family:"Calibri","sans-serif"; mso-ascii-font-family:Calibri; mso-ascii-theme-font:minor-latin; mso-fareast-font-family:"Times New Roman"; mso-fareast-theme-font:minor-fareast; mso-hansi-font-family:Calibri; mso-hansi-theme-font:minor-latin; mso-bidi-font-family:"Times New Roman"; mso-bidi-theme-font:minor-bidi;} </style> <![endif]--><br />
<span style="color: black; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 10.0pt;"><br />Зорилгогүй тоглоомонд өртөж, золгүй амьдралаа мартаж<br />Зол жаргалыг үзэн ядавч зоргоороо амьдрах би дуртай<br />Ертөнц даяараа намайг мартсан ч би огт гунихгүй<br />Ертөнц даяараа намайг магтсан ч би огт мишээхгүй<br />Энэ ертөнцөд ердийн энгийн адуу шиг, шувуу шиг амьдарч<br />Эргэж ирэхээр нисэн одож, буцан ирэхдээ хүн шиг л амьдарна<br />Амьдралын зорилго инээдийг минь хүргэнэ, юу юм бэ…<br />Амьд яваа минь бурханы тоглоом, үйлийн сүлжээс!<br />Далдуу модтой, номтой, хүүхэнтэй, дарстай тоглож<br />Дашбалбартайгаа ч тоглож явсаар би дөч гарлаа<br />Намайг Дашбалбар гэж нэрлэсэн юм, энэ миний өмсгөл<br />Надаас нэр-хувцсыг минь хуу татвал би хэн юм бэ?<br /><br />1998.11.22<br /><br />О.Дашбалбар "Оюун санааны яруу найраг" номоос...</span><span lang="MN" style="color: #336666; font-family: "; font-size: 10pt;">Д.Гангабаатарын гарын үсгээ зурж дурсгасан “Оюун санааны яруу найраг” номыг барьж аваад эргүүлтэл энэ шүлэг... Блогт нь байршуулах ёстой шүлэг байна гэж бодоод бичлээ. Амьдралын тухай гүн бодох...</span><br />
<span style="color: black; font-family: "Arial","sans-serif"; font-size: 10.0pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-bidi-language: AR-SAfont-family:"; mso-fareast-language: EN-US;"><br /></span>О.Мөнхнаранhttp://www.blogger.com/profile/00036233980302981647noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2956687923742004473.post-48323478891080665842011-10-05T06:52:00.000-07:002013-04-16T22:48:23.239-07:00АМЬДРАЛ СЭЛГЭХИЙН УЧИР БУЮУ ҮРГЭЛЖЛЭЛ…<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiYMasj1Q65ic4Sv3ec_TwYtxp_nQKITtY4G2XFEtAlfIhAhHc-R98mqbEDU4fx5XLZ3ZQ66JnXOjF3F4xZS_U_dg1RJxhO6p3wsbY8CWJZsIhJ81pB4VBElcW2lHZ0FVATu3XH9PfY_I8/s1600/photo+of+Shagaa.jpg" onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}"><img alt="" border="0" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5660008003497572274" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiYMasj1Q65ic4Sv3ec_TwYtxp_nQKITtY4G2XFEtAlfIhAhHc-R98mqbEDU4fx5XLZ3ZQ66JnXOjF3F4xZS_U_dg1RJxhO6p3wsbY8CWJZsIhJ81pB4VBElcW2lHZ0FVATu3XH9PfY_I8/s320/photo+of+Shagaa.jpg" style="cursor: hand; cursor: pointer; float: left; height: 320px; margin: 0 10px 10px 0; width: 171px;" /></a><br />
<span style="color: #3333ff;">2009 онд яруу найрагч, сэтгүүлч Данзаннямын Шагдарсүрэнгийн 70 насны ой тохиосон билээ. Найрагчийн шавь, яруу найрагч Б.Магсаржав түүний яруу найргийн бүрэн түүврийн 2 боть ном эмхэтгэн хэвлүүлсэн бөгөөд номуудыг яруу найрагчийн дүү Ногоондарийн охин Болортуяа ивээн тэтгэсэн байна. Яруу найрагч О.Дашбалбар бээр хамгийн анх удаа уулзсан “амьд” яруу найрагч Дан.Шагдарсүрэнгийн тухай “АМЬДРАЛ СЭЛГЭХИЙН УЧИР БУЮУ ҮРГЭЛЖЛЭЛ…” хэмээх нэгэн сайхан хөрөг бичсэн байдаг. Тэрээр "Бурханы мэлмий" номынхоо оршилд "Миний хамгийн </span><!--[if gte mso 9]><xml> <w:worddocument> <w:view>Normal</w:View> <w:zoom>0</w:Zoom> <w:trackmoves/> <w:trackformatting/> <w:punctuationkerning/> <w:validateagainstschemas/> <w:saveifxmlinvalid>false</w:SaveIfXMLInvalid> <w:ignoremixedcontent>false</w:IgnoreMixedContent> <w:alwaysshowplaceholdertext>false</w:AlwaysShowPlaceholderText> <w:donotpromoteqf/> <w:lidthemeother>EN-US</w:LidThemeOther> <w:lidthemeasian>X-NONE</w:LidThemeAsian> <w:lidthemecomplexscript>X-NONE</w:LidThemeComplexScript> <w:compatibility> <w:breakwrappedtables/> <w:snaptogridincell/> <w:wraptextwithpunct/> <w:useasianbreakrules/> <w:dontgrowautofit/> <w:splitpgbreakandparamark/> <w:dontvertaligncellwithsp/> <w:dontbreakconstrainedforcedtables/> <w:dontvertalignintxbx/> <w:word11kerningpairs/> <w:cachedcolbalance/> </w:Compatibility> <w:browserlevel>MicrosoftInternetExplorer4</w:BrowserLevel> <m:mathpr> <m:mathfont val="Cambria Math"> <m:brkbin val="before"> <m:brkbinsub val="--"> <m:smallfrac val="off"> <m:dispdef/> <m:lmargin val="0"> <m:rmargin val="0"> <m:defjc val="centerGroup"> <m:wrapindent val="1440"> <m:intlim val="subSup"> <m:narylim val="undOvr"> </m:mathPr></w:WordDocument> </xml><![endif]--><!--[if gte mso 9]><xml> <w:latentstyles deflockedstate="false" defunhidewhenused="true" defsemihidden="true" defqformat="false" defpriority="99" latentstylecount="267"> <w:lsdexception locked="false" priority="0" semihidden="false" unhidewhenused="false" qformat="true" name="Normal"> <w:lsdexception locked="false" priority="9" semihidden="false" unhidewhenused="false" qformat="true" name="heading 1"> <w:lsdexception locked="false" priority="9" qformat="true" name="heading 2"> <w:lsdexception locked="false" priority="9" qformat="true" name="heading 3"> <w:lsdexception locked="false" priority="9" qformat="true" name="heading 4"> <w:lsdexception locked="false" priority="9" qformat="true" name="heading 5"> <w:lsdexception locked="false" priority="9" qformat="true" name="heading 6"> <w:lsdexception locked="false" priority="9" qformat="true" name="heading 7"> <w:lsdexception locked="false" priority="9" qformat="true" name="heading 8"> <w:lsdexception locked="false" priority="9" qformat="true" name="heading 9"> <w:lsdexception locked="false" priority="39" name="toc 1"> <w:lsdexception locked="false" priority="39" name="toc 2"> <w:lsdexception locked="false" priority="39" name="toc 3"> <w:lsdexception locked="false" priority="39" name="toc 4"> <w:lsdexception locked="false" priority="39" name="toc 5"> <w:lsdexception locked="false" priority="39" name="toc 6"> <w:lsdexception locked="false" priority="39" name="toc 7"> <w:lsdexception locked="false" priority="39" name="toc 8"> <w:lsdexception locked="false" priority="39" name="toc 9"> <w:lsdexception locked="false" priority="0" name="footnote text"> <w:lsdexception locked="false" priority="0" name="footer"> <w:lsdexception locked="false" priority="35" qformat="true" name="caption"> <w:lsdexception locked="false" priority="0" name="footnote reference"> <w:lsdexception locked="false" priority="0" name="page number"> <w:lsdexception locked="false" priority="10" semihidden="false" unhidewhenused="false" qformat="true" name="Title"> <w:lsdexception locked="false" priority="1" name="Default Paragraph Font"> <w:lsdexception locked="false" priority="0" name="Body Text"> <w:lsdexception locked="false" priority="0" name="Body Text Indent"> <w:lsdexception locked="false" priority="11" semihidden="false" unhidewhenused="false" qformat="true" name="Subtitle"> <w:lsdexception locked="false" priority="0" name="Body Text 2"> <w:lsdexception locked="false" priority="0" name="Body Text Indent 2"> <w:lsdexception locked="false" priority="22" semihidden="false" unhidewhenused="false" qformat="true" name="Strong"> <w:lsdexception locked="false" priority="20" semihidden="false" unhidewhenused="false" qformat="true" name="Emphasis"> <w:lsdexception locked="false" priority="59" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Table Grid"> <w:lsdexception locked="false" unhidewhenused="false" name="Placeholder Text"> <w:lsdexception locked="false" priority="1" semihidden="false" unhidewhenused="false" qformat="true" name="No Spacing"> <w:lsdexception locked="false" priority="60" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light Shading"> <w:lsdexception locked="false" priority="61" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light List"> <w:lsdexception locked="false" priority="62" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light Grid"> <w:lsdexception locked="false" priority="63" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Shading 1"> <w:lsdexception locked="false" priority="64" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Shading 2"> <w:lsdexception locked="false" priority="65" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium List 1"> <w:lsdexception locked="false" priority="66" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium List 2"> <w:lsdexception locked="false" priority="67" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 1"> <w:lsdexception locked="false" priority="68" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 2"> <w:lsdexception locked="false" priority="69" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 3"> <w:lsdexception locked="false" priority="70" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Dark List"> <w:lsdexception locked="false" priority="71" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful Shading"> <w:lsdexception locked="false" priority="72" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful List"> <w:lsdexception locked="false" priority="73" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful Grid"> <w:lsdexception locked="false" priority="60" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light Shading Accent 1"> <w:lsdexception locked="false" priority="61" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light List Accent 1"> <w:lsdexception locked="false" priority="62" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light Grid Accent 1"> <w:lsdexception locked="false" priority="63" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Shading 1 Accent 1"> <w:lsdexception locked="false" priority="64" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Shading 2 Accent 1"> <w:lsdexception locked="false" priority="65" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium List 1 Accent 1"> <w:lsdexception locked="false" unhidewhenused="false" name="Revision"> <w:lsdexception locked="false" priority="34" semihidden="false" unhidewhenused="false" qformat="true" name="List Paragraph"> <w:lsdexception locked="false" priority="29" semihidden="false" unhidewhenused="false" qformat="true" name="Quote"> <w:lsdexception locked="false" priority="30" semihidden="false" unhidewhenused="false" qformat="true" name="Intense Quote"> <w:lsdexception locked="false" priority="66" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium List 2 Accent 1"> <w:lsdexception locked="false" priority="67" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 1 Accent 1"> <w:lsdexception locked="false" priority="68" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 2 Accent 1"> <w:lsdexception locked="false" priority="69" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 3 Accent 1"> <w:lsdexception locked="false" priority="70" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Dark List Accent 1"> <w:lsdexception locked="false" priority="71" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful Shading Accent 1"> <w:lsdexception locked="false" priority="72" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful List Accent 1"> <w:lsdexception locked="false" priority="73" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful Grid Accent 1"> <w:lsdexception locked="false" priority="60" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light Shading Accent 2"> <w:lsdexception locked="false" priority="61" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light List Accent 2"> <w:lsdexception locked="false" priority="62" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light Grid Accent 2"> <w:lsdexception locked="false" priority="63" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Shading 1 Accent 2"> <w:lsdexception locked="false" priority="64" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Shading 2 Accent 2"> <w:lsdexception locked="false" priority="65" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium List 1 Accent 2"> <w:lsdexception locked="false" priority="66" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium List 2 Accent 2"> <w:lsdexception locked="false" priority="67" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 1 Accent 2"> <w:lsdexception locked="false" priority="68" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 2 Accent 2"> <w:lsdexception locked="false" priority="69" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 3 Accent 2"> <w:lsdexception locked="false" priority="70" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Dark List Accent 2"> <w:lsdexception locked="false" priority="71" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful Shading Accent 2"> <w:lsdexception locked="false" priority="72" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful List Accent 2"> <w:lsdexception locked="false" priority="73" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful Grid Accent 2"> <w:lsdexception locked="false" priority="60" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light Shading Accent 3"> <w:lsdexception locked="false" priority="61" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light List Accent 3"> <w:lsdexception locked="false" priority="62" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light Grid Accent 3"> <w:lsdexception locked="false" priority="63" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Shading 1 Accent 3"> <w:lsdexception locked="false" priority="64" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Shading 2 Accent 3"> <w:lsdexception locked="false" priority="65" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium List 1 Accent 3"> <w:lsdexception locked="false" priority="66" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium List 2 Accent 3"> <w:lsdexception locked="false" priority="67" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 1 Accent 3"> <w:lsdexception locked="false" priority="68" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 2 Accent 3"> <w:lsdexception locked="false" priority="69" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 3 Accent 3"> <w:lsdexception locked="false" priority="70" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Dark List Accent 3"> <w:lsdexception locked="false" priority="71" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful Shading Accent 3"> <w:lsdexception locked="false" priority="72" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful List Accent 3"> <w:lsdexception locked="false" priority="73" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful Grid Accent 3"> <w:lsdexception locked="false" priority="60" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light Shading Accent 4"> <w:lsdexception locked="false" priority="61" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light List Accent 4"> <w:lsdexception locked="false" priority="62" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light Grid Accent 4"> <w:lsdexception locked="false" priority="63" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Shading 1 Accent 4"> <w:lsdexception locked="false" priority="64" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Shading 2 Accent 4"> <w:lsdexception locked="false" priority="65" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium List 1 Accent 4"> <w:lsdexception locked="false" priority="66" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium List 2 Accent 4"> <w:lsdexception locked="false" priority="67" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 1 Accent 4"> <w:lsdexception locked="false" priority="68" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 2 Accent 4"> <w:lsdexception locked="false" priority="69" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 3 Accent 4"> <w:lsdexception locked="false" priority="70" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Dark List Accent 4"> <w:lsdexception locked="false" priority="71" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful Shading Accent 4"> <w:lsdexception locked="false" priority="72" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful List Accent 4"> <w:lsdexception locked="false" priority="73" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful Grid Accent 4"> <w:lsdexception locked="false" priority="60" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light Shading Accent 5"> <w:lsdexception locked="false" priority="61" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light List Accent 5"> <w:lsdexception locked="false" priority="62" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light Grid Accent 5"> <w:lsdexception locked="false" priority="63" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Shading 1 Accent 5"> <w:lsdexception locked="false" priority="64" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Shading 2 Accent 5"> <w:lsdexception locked="false" priority="65" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium List 1 Accent 5"> <w:lsdexception locked="false" priority="66" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium List 2 Accent 5"> <w:lsdexception locked="false" priority="67" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 1 Accent 5"> <w:lsdexception locked="false" priority="68" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 2 Accent 5"> <w:lsdexception locked="false" priority="69" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 3 Accent 5"> <w:lsdexception locked="false" priority="70" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Dark List Accent 5"> <w:lsdexception locked="false" priority="71" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful Shading Accent 5"> <w:lsdexception locked="false" priority="72" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful List Accent 5"> <w:lsdexception locked="false" priority="73" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful Grid Accent 5"> <w:lsdexception locked="false" priority="60" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light Shading Accent 6"> <w:lsdexception locked="false" priority="61" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light List Accent 6"> <w:lsdexception locked="false" priority="62" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Light Grid Accent 6"> <w:lsdexception locked="false" priority="63" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Shading 1 Accent 6"> <w:lsdexception locked="false" priority="64" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Shading 2 Accent 6"> <w:lsdexception locked="false" priority="65" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium List 1 Accent 6"> <w:lsdexception locked="false" priority="66" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium List 2 Accent 6"> <w:lsdexception locked="false" priority="67" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 1 Accent 6"> <w:lsdexception locked="false" priority="68" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 2 Accent 6"> <w:lsdexception locked="false" priority="69" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Medium Grid 3 Accent 6"> <w:lsdexception locked="false" priority="70" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Dark List Accent 6"> <w:lsdexception locked="false" priority="71" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful Shading Accent 6"> <w:lsdexception locked="false" priority="72" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful List Accent 6"> <w:lsdexception locked="false" priority="73" semihidden="false" unhidewhenused="false" name="Colorful Grid Accent 6"> <w:lsdexception locked="false" priority="19" semihidden="false" unhidewhenused="false" qformat="true" name="Subtle Emphasis"> <w:lsdexception locked="false" priority="21" semihidden="false" unhidewhenused="false" qformat="true" name="Intense Emphasis"> <w:lsdexception locked="false" priority="31" semihidden="false" unhidewhenused="false" qformat="true" name="Subtle Reference"> <w:lsdexception locked="false" priority="32" semihidden="false" unhidewhenused="false" qformat="true" name="Intense Reference"> <w:lsdexception locked="false" priority="33" semihidden="false" unhidewhenused="false" qformat="true" name="Book Title"> <w:lsdexception locked="false" priority="37" name="Bibliography"> <w:lsdexception locked="false" priority="39" qformat="true" name="TOC Heading"> </w:LatentStyles> </xml><![endif]--><!--[if gte mso 10]> <style> /* Style Definitions */ table.MsoNormalTable {mso-style-name:"Table Normal"; mso-tstyle-rowband-size:0; mso-tstyle-colband-size:0; mso-style-noshow:yes; mso-style-priority:99; mso-style-qformat:yes; mso-style-parent:""; mso-padding-alt:0in 5.4pt 0in 5.4pt; mso-para-margin:0in; mso-para-margin-bottom:.0001pt; mso-pagination:widow-orphan; font-size:11.0pt; font-family:"Calibri","sans-serif"; mso-ascii-font-family:Calibri; mso-ascii-theme-font:minor-latin; mso-fareast-font-family:SimSun; mso-fareast-theme-font:minor-fareast; mso-hansi-font-family:Calibri; mso-hansi-theme-font:minor-latin; mso-bidi-font-family:"Times New Roman"; mso-bidi-theme-font:minor-bidi;} </style> <![endif]--><span style="color: #3333ff; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt; line-height: 115%;">Хамгийн хайртай найрагч минь Равжаа, Нацагдорж, Явуухулан, Цэдэндорж, <span style="font-weight: bold;">Шагдарсүрэн </span>нар билээ" хэмээн бичсэн байдаг. Ингээд </span><span style="color: #3333ff;"> “Үндэс мөчир шиг Үүрд хамт байгаач ээжээ” хэмээх дуу нь олноо ихэд түгсэн эл найрагчийн тухай О.Дашбалбарын бичсэн хөрөг нийтлэлээс хэсэглэн толилуулж байна. Энэ нийтлэлийг нь үе үе шүүрэн авч унших дуртай бөгөөд хоёртой уулзсан юм шиг болж сэтгэл нэг л сайхан болдог юмаа. О.М</span><br />
<br />
<br />
<a name='more'></a><br /><br />
О.Дашбалбар<br />
<br />
<br />
<div style="text-align: center;">
АМЬДРАЛ СЭЛГЭХИЙН УЧИР БУЮУ ҮРГЭЛЖЛЭЛ…</div>
<br />
<br />
Арван тавтайдаа би айж ичсээр, хэдэн шүлгээ барин Шагдарсүрэн рүү очсон юм. Амьд, жинхэнэ яруу найрагчийг анх удаа харж буй минь тэр!<br />
Баахан сүрдсэндээ болоод би түүнийг сайтар ажиглаж ч чадсангүй. Их л ууртай хүн шиг санагдсан. ”Сүхбаатарын зам” сонины бяцхан өрөөнд сууж байсан хэдэн хүн ч намайг нэг л дооглосон янзтайд би бушуухан гарахын түүс болж билээ. Ингээд миний урам хугарч, зохиолч болдог ч өнгөрлөө, тэр хүн тоохгүй байхад их л муу юм хийж дээ гэж гуниглаж билээ. Түүнээс жилийн дараа Омскоос захиа явуулсанд хариу ирсэнгүй!<br />
Анхны уулзалтаас хоёр жилийн дараа би түүн рүү дахин нэг дэвтэр шүлгээ бариад тэссэнгүй очив. Тэр үед би хилийн дээс алхаж гадаадад хоёр жил суусан8 нүүр нэлээд хагарсан арван долоотой хөвгүүн, зориг зүрх гаргаж яруу найрагчийн ширээг түшиж зогслоо.<br />
Намайг суу гэж ч хэлсэнгүй. Би балчирдаж, гэнэн айдас бас л эзэмдэв. Энэ удаа намайг тэнгэр таалж, яруу найрагч хэдэн шүлгийг минь сайшаасны дотор: <br />
“Холын хол байгаа сэтгэлд дотно газар<br />
Холхи оддын доорх тансаг баян нутаг<br />
Шүлэгч Есениний эгшиглэн дуулсан байгаль<br />
Шүүдэр гялалзсан Рязанын тал нутаг” … гэсэн бадаг бүхий нэгэн шүлгийг үнэн сэтгэлээсээ магтаж, яг ийм л шүлэг бичих хэрэгтэй хэмээгээд Нямсүрэн гэдэг залуугийн шүлгийг надад гайхуулан уншиж, жинхэнэ монгол авъяастай хүн дээ гэв. “Гусим” гэдэг шүлэг надад ч сайхан санагдаж, би тэр Нямсүрэнд их л атаархаж билээ.<br />
Сүүлд мэдвэл, тэр Нямсүрэн нь миний хоёрдугаар ангийн багш бөгөөд гуравт ордог жил өөр суманд шилжиж, бас сүүлд дуулвал цэрэгт явсан сонстож, ер арваад жил уулзаагүй, сүүлийн хэдэн жил сураг нь дуулдаагүй нөгөө хайртай хүн минь байлаа. Ийнхүү яруу найрагчаас яруу найрагчийнх нь сургийг дуулсан бүлгээ! Би “Гусим”-ийг тэр дор нь цээжилж, үдэшлэг олон нийт дээр их л баяртай уншиж, хүмүүс ч шохоорон хүлээж авдаг сан. Ялангуяа охид…Тэр шүлэгт ямар нэг шохоорхмоор юм байгааг би мэдэвч, чухам юу болохыг нь мэдэхгүй, хэлж чадахгүйдээ гомддог байв.<br />
Шагдарсүрэн рүү би өдөр бүр очих болж, айж ичих минь алгуурхан замхарч, түүнийг мэддэг болж эхлэв. Зэрвэсхэн харахад ихэмсэг зантай юм шиг, дөлөөд байвал хөндий хүйтэн, ойртож нөхөрлөөд илэн далангүй болохын үед ер бусын ухаалаг, сэргэлэн, айхавтар хорон ёжтой үгтэй хүн санж. Туйлын цэвэр цэмцгэрхэн явна. Гадаа явж байхыг нь харахад нэг л сайхан. Дэлий нь зассан хүлэг морь гэмээр дүүхэлзэж, холд тэмүүлнэ үү гэлтэй тогтож ядан байдаг сан. Ёстой яруу найрагч хүн ийм байх гэмээр хийморьтой эр сэн. Тэр үед хөдөө нутагт ховорхон өндөр өсгийтэй шар шаахай өмсөж, шаргал цувтай алхалж явахы нь үзэхүл үнэхээр толгой дээгүүр, хараа хол санагддаг сан. Сумандаа л заан гэдэг шиг аймагтаа л арай өөр байж дээ.<br />
Утга зохиол оролддог бидний хэдэн баньд түүнийг их л шүтэж хайрладдаг сан.<br />
Намар оройхон түүний өрөөгөөр орсонд тамхины утаа нэвтлэн хэдэн хүн сууж байв. Яг тэр агшинд “зөөлөн тамхины утаа шиг алсын цэнхэр манан” гэдэг мөр нь санагдаж билээ. Бас л иймэрхүү яриан дундаасолоо биз. Магсаржав гэдэг залуугийн шүлэгийг магтаж “намрын хөхөмдөг уулс “ гэдэг мөрийг их л олзуурхан хуруугаараа зааж байлаа.Тэр ер нь “хөхөмдөг “ “сүлэлдэх “ гэдэг хоёр үгэнд их дуртай., шүлгэндээ үргэлж оруулдаг байв. Яруу найрагчийн дуртай үг гэж байдаг юм. Жишээлбэл миний найз Д.Цогт “бадмаараг” гэдэг үгийг хамгийн гоё гэнэ. Ш.Сүрэнжав “мянган”, Г.Мэнд- Ооёо “алтан”, Д.Нямсүрэн ”сэрэл”, гэдэг үгэнд дуртай. Дуртай үг бүхэн яруу найрагчаа тодорхойлж байх шиг санагддаг! Шагдарсүрэн бол намрын хөх мананд зогсож байгаа юм шиг сэрэлтэй найрагч байлаа. Тэгээд ч байгальтай сүлэлдэж, түүний өнгийг мэдрэх, өвс ногоо өөр шигээ бодох, уулсын гүнд уусах өөрийгөө уул мэт санах, нар мандаж буй үед яг өөрөө мандаж буй юм шиг баярлах, тэр агшинд бяцхан нар болж хувираад өөрөөсөө гэрэл цацраад буй юм шиг бодох дуртай байсан биз. Александр блок “мөнх”, “нууц”, ”онгон” гэдэг үгэнд дуртай, түүнийг шүлгэндээ үргэлж хэрэглэдэг байжээ. Яруу найрагчийн дуртай үгүүд зан төрх, мөн чанарыг нь илэрхийлэх бөгөөд ухаантай судлаач бол яагаад тэр үгийг сонгосны учрыг л тайлах хэрэгтэй! Блокийн хувьд орчлонд ертөнц мөнхийн, нууцхан ,онгон,тэгээд түүнд нэвтрэхсэн гэдэг эрмэлзэл нь шүлгийн амин сүнс болсон юм. Эдгээр үгсийн утгын мөн чанарийг нээж байж, сая яруу найрагчийн өөрийн гэсэн бүхэл бүтэн ертанцтэй болохын тулд Блок насан турш эрэлхийлж, энэ үгсийг яруу найрагт янз бүрээр оруулж ирдэг байлаа.<br />
Шагдарсүрэн үгиийг гайхалтай соргог тусгаж, нарийн мэдэрдэг сэн.Тэрбээр өөрийгөө Явуухулан, Эрдэнэ хоёрын шавь гэж ярьдаг байв. <br />
“Яргуйт дэлхийг сүү шиг гийгүүлсэн <br />
Ялгуум саранд хүн дуртай <br />
Ярих нь хүртэл дуу шиг сонстох <br />
Янагхан чамдаа би хайртай” хэмээн Явуугийн шүлгийг уншааад “ярих нь хүртэл дуу шиг сонстох” гэдэг мөрийг онцлон авч, их л шимтэнгүй тайлбарлан зөвхөн Явуу л ингэж бичих чадна гэж бидэнд итгүүлэхийг оролддогсон.<br />
Шагдарсүрэн олонтой эвчхэн, ухаалаг, бас цочмог түргэн зантай хүн! Нөгөө Нямсүрэнгийн шүлгийг үргэлж уншиж, бидний шарыг хөдөлгөх бөгөөд, амраг бүсгүйгээ хүлээх шиг түүнийг мөрөөднө. Гэвч Нямсүрэнтэй амьддаа уулзаж чадаагүй бүлгээ. “Ертөнцөд тийм нэг Сүнжидмаа, бидэнд ийм нэг жаахан гуниг байг…”хэмээн Нямсүрэн сүүлд бичсэн. Үнэхээр ч ардын дууны Сүнжидмаатай адилтгам нэг сайхан юм Шагдарсүрэнд байсан. Гучин наймтай нас барж билээ. Таван сайхан ном бичсэнээс сүүлийн гурав нь их л чансаатай санагддаг юм. <br />
“Таван богд шиг алсхан ч байг <br />
Талын уулс шиг даруухан ч байг <br />
Нэгэн бие өөрт минь оногдсон <br />
Нэргүй оргилыг зорьж явна…” <br />
“Бага үд “ ном нь энэ бадгаар эхэлдэг билээ. Өөртөө оногдсон оргилыг зорьж яваад, насныхаа бага үд дээр эрэлхэг уулчин шиг хальсан тэр найрагчийн амьдралын сүүлийн гурван жилийн сайн мэдэх, бүр сүүлчийн жил нь түүнтэй цуг ажиллах, нэг өрөөнд өөд өөдөөсөө харан суух завшаан тохиолдож билээ.<br />
Өглөө эрт ажилдаа ирж, эртхэн бүх юмаа амжуулчихаад, үдээс хойш бас хэсэг ажиллаж, гурван цаг гэхэд чөлөөтэй болчихсон шүлэг зохиол, инээд наргиан болон суудаг сан. Бүр үнэн сэтгэлээсээ цээжний гүнээс инээж, гараараа өвдгөө цохин хөхөрч, баяр баясгалан цацраах мэт суух нь хамт ажилладаг бидэнд ч нэн таатай. Сониноо үйлдвэрт шилжүүлчихсэн өдөр бид нэн жаргалтай уран бүтээлийн халуун ярианд умбадаг сан!<br />
Ганц шил юмны мөнгө над уруу шидэж, алив миний дүү гүйгээрэй гэнэ. Би яваад түүнийг нь авчирна. Тэр шил юмаа том шаазан аяга юм уу, шилэн аяганд хийж хоёр гуравхан хуваагаад л дугтарчихдаг сан. Тэгээд сайхан зантай болж, царай нь улаараад, надад бас аяганы ёроолд жаахан юм ёлтолзуулан өгч, хүртчих, эр хүн! гэнэ. Илүү өгөхгүй. Бодоход, хүүхэд муу юманд сургачихна гэж хайрладаг байсан биз. Тэгээд нэг хэсэг ярьж хөөрнө. Шүлэг уншина. Тэр халуун агшнууд надад мөн ч их юм өгсөн дөө.<br />
Дахиад хэдэн төгрөг гаргаж, миний дүү нэг гүйгээд ирэхгүй юү? гэнэ. Би архинд явахаас дургүйцэнэ. Гол нь хүүхэд гэж намайг зарж байна гэж бодохоор, том хүн болох гэсэн хүсэл минь дийлж татгалзана. Тэр дахин гуйна. Тэгж гуйлгах нь надад таатай бөгөөд, би “чадахгүй “ гэж хэлнэ. ”Юу гэнэ ээ чи?” хэмээн тэр ханцуйгаа шамлан ширээний араас сандлаа барин босож ирснээ “энэ мууд үзүүлээд өгье” хэмээн гараа зангидаж зодох гэж буй дүр үзүүлнэ. Би ширээний араас сандлаа барин босож, “хохь чинь шүү” гэж далайна. Тэгээд хоёулаа өөд өөдөөсөө харж хэсэг зогссоноо, алив миний дүү дахиад нэг гүйгээд ирээч дээ гэж аргадангуй, бүр үнэнээсээ гуйна. Би инээгээд сандлаа тавьж, нөгөө мөнгийг нь атгаад буцаад гүйнэ. Хөндлөнгөөс харсан хүн бол гайхмаар энэ явдал бараг өдөр бүр давтагдана. Энэ нь бид хоёрын хувьд хэвийн тоглоом шоглоом байлаа. Хэрвээ тэгж их уугаагүй бол тэр маань тийм эрт ойчлоо ч үү бүү мэд! Нас барахаасаа хагас жилийн өмнө тэр архинаас гарсан билээ. Гэвч оройтсон байжээ.<br />
Шагдарсүрэн жижигхэн бор гэртээ ээж, хүү хоёртойгоо сууна. Түүнийг гай зовлон дайрч эхлээд авгай нь, удаагүй аав нь сүүлд дүү нь өвчнөөр нас барж билээ. Дарьгангад нэг зун хэдэн яруу найрагчид очсон юм. Шөнө танил айлд очиж жаал юм балгаад ууланд гарч, буцахдаа сарны гэрэлд гол гаталж билээ. Бид сондуул дээгүүр харайж шуугилдан явав. Шагдарсүрэн өмднийхөө шуумгийг өвдгөө ил гартал дээш татаж, сарны гэрэлд жигтэйхэн цагаан хөл гялалзуулан харайж явснаа усанд шал пал хийтэл орж явчихлаа. Би өөрийн эрхгүй инээд алдав.<br />
Уснаас гараад нэг хэсэг зүлгэн дээгүүр чимээгүй явав.<br />
Шагдарсүрэн гэнэт талийгаач эхнэр, аав хоёроо дурсаж, одоо намайг авахгүй л бол хэнийгээ авах вэ дээ? гэж билээ. Их удалгүй дүү нь нас барж, түүнийгээ оршуулах ажилд хот яваад, цаашаа Азербайжан уруу одсон юм. Азербайжанаас сэтгэл нь нэлээд тайвширсан, бүтээх туурвих эрмэлзэл дүүрэн ирсэн. <br />
Өр зүрхнээс уйтгар зайлуулна гэгч <br />
Өндөгнөөс өргөс авахтай тийм ч адилгүй. <br />
Уяхнаас уяхан ялдам зөөлөн сэтгэл гэгч <br />
Олныг өнгөрөөсөн ов мэхтэй даанч ижилгүй … <br />
Яруу найрагчийн зөн билгээрээ тэр өөрийн гунигт үхлийг урьдчилан мэдсэн юм. Нас бардаг жилийнхээ шинэ жилийн сонинд “Сүүлчийн вальс” нэртэй өгүүлсэн шүлгээ нийтлүүлж билээ.<br />
“…Манжуурын толгод хэмээх сүрлэг вальс сэтгэлд эгшиглэнэ.<br />
Их тулааны дараах алжаал<br />
Амсхийлт… Хөнгөн гуниг!<br />
Цэнхэр танхимаас яригчаар “сүүлчийн вальс” гэж хэн нэг нь зарлав.<br />
Баяртай вальс минь! Нэгэн оройн ёслолын хувьд, нэг хүний хувьд чи сүүлчийнх байж болох юм. Хавар гэвэл эхний яргуй шиг, хайр гэвэл анхны дурлал шиг, ариун тансаг, нүд сэтгэлд дулаан, нүүрийн буянтай хүн мэтсайхан, ай вальс минь баяртай!<br />
1977 оны нэгдүгээр сарын нэгний “Сүхбаатарын зам” сонинд энэ шүлэг гарсан. Мөн оны зун яруу найрагч нас барсан. Үнэхээр сүүлчийн вальс байж дээ.<br />
Тэгээд би “өөрийнхөө гунигт үхлийг шүлгэндээ бүү зөгнө, тэр хэлснээр чинь болдогт үгийн чадал оршдог юм” гэсэн Пастернакийн гэрээст үнэмшиж билээ. Он гаргаад тэд эмнэлэгт хэвтсэн. Гэхдээ онцын зовуурь үгүй, ер нь л жаахал сувилуулъя, бас ганц жүжиг бичье гэсэн бодолтой. Гэтэл хэрэг бишдэж, тэр үнэхээр өвдөж эхэлсэн билээ.<br />
Эв эрүүл гялалзаж явсан болохоор түүнийг үхнэ гэж хэний ч санаанд ороогүй. Өөрөө ч үхлийн тухай бодоогүй!<br />
Олон жил хань ижилгүй яваад, 1976 оны намар амралтан дээр нэг хүүхэнтэй танилцаж, тэр нь Октябрийн баяр, мөн шинэ жил, эмэгтэйчүүдийн баяраар ирж, сүүлчийн ирэлтээрээ аваад явсан юм. Хотод хэвтсэн сурагтай.<br />
Удалгүй нэг захиа ирсэнд бие нь муу байгааг дурдаад, ээжийгээ харж хандахыг захисан байлаа. Сар гаруй болоод дахиад нэг захиа ирүүлж, биеэ илээршиж буйг дурдаад “уралдааны морьд нэг эргэвэл ч гайгүй сэн дээ” гэж бичсэн байв. Нээрээ ч удалгүй ирсэн. Ирээд ажилдаа орсон. Олон ч шүлэг бичсэн. Зургаан сард ажлаар хот явсан юм.<br />
Өглөө нь гаргаж өгөхөөр Магсаржав бид хоёр очсонд, тэр дээлээ нөмрөөд цай ууж суулаа. Ээж нь хоол аягалаад гэрийн зүүн баганын дотор талаар өгсөнд ундууцаж, хөгшин сандран нөгөө талаар нь аягатайгаа барихад сая авч, хоолоо идэхээр суутал онгоц ирэх дуулдав. Тэр хоол цайгаа орхин босож, яаран хувцаслах зуур, Магсаржавыг түрүүлж очоод онгоцны билет бичүүлж бай хэмээн гүйлгээд надтай цуг гэрээс гарсан. Гарахдаа хүүгээ үнсээд, ээждээ үнсүүлэн байхад энэ бүхэн эцсийн удаа болно гэж хэн мэдэх билээ.<br />
Бид хоёр онгоцны буудал хүртэл явган алхсан. Замдаа элдэв дэмий юм ярьж, хэний ч толгойд муу юм орсонгүй. Түрүү орой нь харин Шагдарсүрэн толгой өвдлөө гэж байсан. Биднийг буудал уруу очиход Магсаржав өмнөөс онгоны билет барьчихсан ирж явав. би замд Лханаасүрэнтэй тааралдсанд түр саатаж, онгоц уруу очвол, Шагдарсүрэн хэдийн ороод суучихсан байлаа. Би түүнийг дахиж хараагүй, гар барьж, баяртай ч гэж хэлж чадаагүй.<br />
Магсаржав бид хоёр хойшоо алхаж, наадмын талбайн баруун талд ногоон дээр доош харан хэвтэцгээв. Бидний дээгүүр онгоц нисэн гарах үед надад гэнэт муу совин татсан юм уу, бүү мэд ”энэ хүн эргээд бирэх болов уу” гэж билээ. чухам яагаад тэгж хэлснээ мэддэггүй юм.<br />
“Яавал гэж… хүнд өвчтэй байснаа зүв зүгээр болсон юм чинь” гэсэн хариултанд санаа амраап дорхноо мартав.<br />
Удалгүй би эмнэлэгт хэвтэж, нэг өдөр сонин авсанд Шагдарсүрэнгийн хоёр шүлэг гарсан байж билээ. Ээждээ, эх орондоо зориулсан хоёр шүлэг байв. Түүнээс өөр сураг чимээ алга байв. Хэд хоноод нэг өдөр би ажил уруугаа утастсанд сонины ажилтан Гунгаасамбуу утас авав.<br />
-Нөгөө муу Шагаа чинь өнгөрчихөж…<br />
-Юу? … юу гээд донгосоод байгаа юм бэ? Саяхан сонин дээр шүлэг нь гарсан байсан.<br />
-Тиймээ, цахилгаан ирсэн. Бат-Өлзий намын хороонд мэдэгдэх гээд явсан. /талийгаач тэр үед аймгийн сонины нарийн бичгийн дарга байсан юм/<br />
Би юу ч хэлсэнгүй утсаа тавьчихлаа. Гадаа гарч ирснээ ч мэдсэнгүй. Дотор харанхуйлна. Түүнийг нас барсан гэхэд санаанд нэг л багтахгүй байлаа. Эрүүл саруул, ажлаа хийж явсан гучин наймтай эр үхнэ гэж миний санаанд буухгүй байлаа. Зуны нар халуун шатаж, би эмнэлэгийн довжоон дээр зогсож байв. Би гэр уруу нь явахаар сувилагчаас чөлөө гуйсанд өгсөнгүй. Учраа хэлээд нэмэр болсонгүй. Би хашаа давав. Өмнөөс Магсаржав ирж явлаа. Би түүний баргар царайг хараад л ойлголоо.<br />
-Нөгөө муу чинь өнгөрчихөж… чи дуулсан уу?<br />
Би юм хэлсэнгүй!<br />
Гэрт нь очиход олон хүн цугларсан байв. Ээжийнх нь бие муу, ухаан нь орж гарч байв. Бид хоёрыг хараад уйлав. Орой нь би буцаж ирээд сонин дээр гарсан шүлгүүдийг нь үзлээ.<br />
“Хэрвээ хүмүүс цэцэгхэн гэвэл<br />
Хээр талын хэнзхэн сарнай би<br />
Арвин дэлхий шиг ачлалт ээж таны<br />
Алганы толион дээр ургасан байж таарнаа”,,,<br />
Юм бүхэн нарийн учиртай аж. Хамгийн сүүлчийн үгээ ээждээ, эх орондоо хэлэх ёстой байжээ. Найрагчийн зүрх ээ! гэж.<br />
Буданцагийн улаан цэцэг<br />
Ишнээсээ салах адил<br />
Богд уулын модноос нэг нь унах адил<br />
Өгдгөөн өгөөд, авлгаан аваад<br />
Хүмүүс явж байна…<br />
Үд дундын нар шиг илч гэрлээрээ ивээе<br />
Зхэж болохгүй залуу нас минь, Эх орон таных шүү!<br />
Ийнхүү үхэж болохгүй залуу нас шүлгүүдээ эх орондоо үлдээгээд яруу найрагч явчихжээ.<br />
Түүний нас барсны дараа уйтгартай урт удаан намар үргэлжлэв. Өрөөндөө орж очиход цонхны цаадах улиас бүхэлдээ харагдана. Шагдарсүрэн амьд ахуйдаа тэр улиасыг халхлан сууж, хэсэгхэн нь харагддаг байж…<br />
Одоо улиас бүхэлдээ харагдаж, Шагдарсүрэн алга! Анх удаа ойр дотно хүнээ алдсан минь тэр. Би эвлэрч чадахгүй байлаа. Заримдаа тэр ширээн дээрээ сууж байгаа юм шиг санагдана. Заримдаа хаалга нээгээд орж ирэх шиг, түргэн түргэн алхаад ширээн дээрээ очиж суух шиг санагдана. Заримдаа одоохон ороод ирэх юм шиг…<br />
Түүнийг нас барсны дараа надад бүх юм уйтгартай, ажиллах сонирхолгүй болж, би дараа зун нь хотодорж ирсэн билээ.<br />
<br />
О.Дашбалбар "Хүн Ертөнц" /Хэсэгсэн авав/О.Мөнхнаранhttp://www.blogger.com/profile/00036233980302981647noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2956687923742004473.post-51173302648579117162011-10-05T06:49:00.000-07:002013-04-16T22:48:35.757-07:00ЗҮҮДЭНДЭЭ Ч БИ ЧИНГИС ХААНЫГ ДУУДНАМНадтай, надгүй ч амьдрал үлдэнэ<br />
Наран мандаж, саран ургаж ээлжилнэ.<br />
Ганцхан заяасан Эх орныхоо төлөө<br />
Гаргуунд нь гаргая, энэ биеэ!…<br />
<br />
Эх орон минь ногооны талбай болж,<br />
Эцэг дээдсийн минь ясыг харийнхан гишгэлж,<br />
Цугаараа гутамшиг болохыг үзсэнд орвол<br />
Цусаа дуустал тулалдаад унасан нь дээр!…<br />
<br />
<a name='more'></a><br />
<br />
Манай голоос дайсан морио усалж<br />
Манай газраас алтыг нь зөөхийг хүсэхгүй!<br />
Ухаан дутаж, эв эвдэрснээс бид мөхөж<br />
Уруудаж доройтож, дэлхийн доог болохыг хүсэхгүй!<br />
<br />
Эцэг дээдэс Чингисийн минь сүнс харж буй…<br />
Эх орон минь малын хашаа болохыг хүсэхгүй!<br />
Манай хүүхнүүдийг харийнхан бузарлахыг тэвчсэнд орвол<br />
Магнайд нь сум зоогоод тулалдаанд боссон нь дээр!<br />
<br />
Томоогүй үрсийг минь харийнхан боолчлохыг харсанд орвол<br />
Толгойд нь сум зоогоод тулалдаанд боссон нь дээр!<br />
Хуурамч хорвоо хөөрхий Монголыг минь шоовдорлож<br />
Хумхийн тоос мэт адлавч, бид ялагдашгүй!…<br />
<br />
Хэцүү бэрх энэ цагт Монгол хүн болсондоо<br />
Хэзээ ч би харамсахгүй, хэлтгий заяаг тэгшилж<br />
Хэврэг биеэ Эх орондоо эцсээ хүртэл зориулж<br />
Хэрэг гарвал тулалдааны талбарт унана!…<br />
Дээдсийн минь зүрх бидний цээжинд цохилж<br />
Дэлхийг донсолгосон морьдын төвөргөөн сонсдоно.<br />
Зүүдэндээ ч би Чингис хааныг дууднам<br />
Зүүрмэглэх агшиндаа ч Мухулай баатрыг үгүйлнэм.<br />
<br />
Монгол хүн бууж өгдөггүй,<br />
Монгол үндэстэн буцаж ухардаггүй,<br />
Монгол орныг бурхан орхидоггүй, <br />
Морьтон ард минь үүнийг сана!… <br />
1991-7-6О.Мөнхнаранhttp://www.blogger.com/profile/00036233980302981647noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2956687923742004473.post-21033054707274582422010-02-10T21:23:00.000-08:002010-02-10T21:24:12.417-08:00ДӨЧИН ХОЁР НАСӨнөөдөр би дөчин хоёр нас хүрлээ, өнгөт орчлонгийн нас дөчин хоёр хүрлээ<br />Өвлийн тэнгэр, өндрийн одод дөчин хоёр нас хүрлээ<br />Холхи алсын уулс, хонгор талын толгод дөчин хоёр нас хүрлээ<br />Хорвоо дээр надтай цуг уулс, хонгор талын толгод дөчин хоёр нас хүрлээ<br />Аугаа тэнгэр мөнхийн настай, үхэлгүйн шидтэй ч<br />Аяа, миний л хувьд өнөөдөр дөчин хоёр настай<br />Асралт наран тэрбум, тэрбум жилийг элээсэн ч аяа миний л хувьд дөчин хоёр настай...<br /><br /><em>Өдгөөгөөс 11 жилийн өмнө 1999 оны 02-р сарын 10-ны энэ өдөр буюу төрсөн өдрөөрөө бичсэн шүлэг нь ингэж эхэлдэг... Яагаад тэр өдөр ДӨЧИН ХОЁР НАС гэдэг шүлэг бичсэн юм бол? Яагаад ч юм бэ, Би түүнийг үнэхээр ЗӨНЧ найрагч байсан гэдэгт би бүр багаасаа итгэсэн юм. </em>О.Мөнхнаранhttp://www.blogger.com/profile/00036233980302981647noreply@blogger.com5tag:blogger.com,1999:blog-2956687923742004473.post-89809584624289080452010-02-09T03:40:00.000-08:002013-04-16T22:48:46.680-07:00Дурласан би,***<br />
<br />
Дурласан би, <br />
ухаан алдатлаа бүр, <br />
унаж үхтэлээ дурласан !<br />
Хар багаасаа дурласан,<br />
Хайрласан бүсгүйчүүд минь одноос олон !<br />
Зөрж өнгөрсөн бүсгүй бүхнийг эргэж хардаг би<br />
Зүрх минь минийх биш - Тэднийх!<br />
Хаврын сарнай шиг ариухан охидод ч<br />
Хал үзсэн ахимаг авгайд ч<br />
Хамаг цогцсоороо дурлаж үзсэн,<br />
Хаашдаа ч дурлах болно.<br />
<br />
<a name='more'></a><br /><br />
Орчлонгийн гоо хүүхнүүд,<br />
Онгон зэрлэг цогцосууд<br />
Ой мод шиг анхилуун, сарнай шиг булбарай <br />
Тэнгис шиг шорвог, од шиг сүүмгэр,<br />
Тэнгэр шүтээн шиг бардам, нарнаас халуун !<br />
<br />
Эс бүхэнд чинь бид бүхэн цогцолж,<br />
Энгүй тал, хот тосгонтойгоо багтаж,<br />
Энэ хүүхнүүд буй биеэрээ нийслэл болж<br />
Би тэнд хамгийн гэрэлтэй орон сууцанд амьдарч<br />
Бас тэр бүсгүйчүүд “бурхныг ч” хөнөөх чадалтайг мэднэ.<br />
Бугшсан “чөтгөртэй” нөхцдөгийг ч андахгүй.<br />
Дурлалаасаа болж хамаг бие минь халуурч,<br />
Дурлалдаа цөхрөөд хадан хясаан дээрээс үсэрсэн би ! харин дурлал намайг хөнөөгөөгүй !<br />
Дурлалаасаа болж би буй биеэрээ мөс мэт хөлдөж, буруудахыг зөвдөхийн чинээ санаж явсан !<br />
Охид дэндүү олон, од шиг олон !<br />
Би даанч ганцхан, очих гэж мөн ч зүдэрнэм !<br />
Он жилүүдтэй би дурлалын шуурганд тэмцэлдэж<br />
Оноо алдаа минь дурлалаар хэмжигдэж,<br />
Би,<br />
Тэнгэр шиг уудам дурлахсан гэж<br />
Тэнгис шиг гүн дурлахсан гэж<br />
Тэнүүлч албин салхи шиг чөлөөтэй дурлахсан гэж<br />
Тэгээд бас он жилүүд шиг мөнх дурлахсан гэж<br />
Эгэл биеэ элээж ч үзлээ, бүрэлдүүлж ч явлаа.<br />
Энэхүү орчлон миний хувьд дурлалаас бүтэж, дурлалаас эхэлсэн.<br />
Эцсийн мөчдөө ч би дурлалтайгаа одно!<br />
<br />
Харин одоо хэлэхэд:<br />
Хаа эртний үлгэр домгийн шивнээ шиг<br />
Дурлал гэж юу юм бэ?<br />
Би мэдэхгүй, мэдэхийг ч хүсэхгүй !<br />
<br />
Улаанбаатар хот. 1978.12.26О.Мөнхнаранhttp://www.blogger.com/profile/00036233980302981647noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2956687923742004473.post-91983038712286600712010-02-09T03:39:00.000-08:002010-02-09T03:40:28.362-08:00Гэрэлт сараана цэцэг...***<br />Гэрэлт сараана цэцэг агаар дунд дэлбээлсэн юм шиг хайр сэтгэл минь <br />Гэгээн оддын дунд би тохирох байраа болсон юм шиг хайр сэтгэл минь<br /><br />Орчлонгийн цоо шинэ аялгуулгаар намайг хулдан, уян зөөлөн болгоно.<br />Оршин тогтнохын шинэ хэлбэр, биет бус яруу сайхныг мэдэрнэм...<br />Оюун бодлын шинэ туяа, өөрийгөө өргөмжлөх анхны сэрэл<br />Одоог минь маргаашаар гэрэлтүүлэх ариун нандин хайр !<br /><br />Гурван настай охин гартаа атгасан алимыг энхрийлэх шиг<br />Гуа сайхан амраг минь чинийхээ ягаахан хацрыг илбэмүү !<br /><br />Намрын улаахан алим охины гар дээрээс алга болох шиг<br />Надад сонин сэрэл төрөвч, шим шүүс нь биед үлдэнэ...<br /><br />Аяа, хайр сэтгэлээ би ягаахан алимны шим шүүс гэмүү !<br />Амьдрах хүчийг дотроос минь өгч, хацар дээр гэрэлтнэм.<br /><br />Ухаангүй гэнэн, учирсан чинийхээ төлөө галзуурч чадахаар дурланам.<br />Униар дунд шувуудын далавч гялсхийх шиг яруу тансаг дурланам...<br /><br />Урин ялдамхнаар надад мишээсэн өдөр чинь ухаан суусан би.<br />Уян зөөлөн бүсгүй хүнийг хайрлах нь гавьяа болохыг ойлгосон !<br /><br />Хөвгүүн биед минь тохиолдсон анхны хувьсгал хайр юм.<br />Хөөрхөн чиний минь нүд, энэ хувьсгалын билгэдэл юм...<br /><br />Дурлалын инээмсэглэлээ туг болгон, өөрийгөө өөрчлөх тулалдаанд<br />Дуу чимээгүй орохдоо би Итгэл, Мөрөөдөл, Хүлээхийн гаригийг нээсэн.О.Мөнхнаранhttp://www.blogger.com/profile/00036233980302981647noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-2956687923742004473.post-56073464923571282032010-02-09T03:34:00.000-08:002010-02-09T03:39:28.335-08:00Тэр бүсгүйд би дурлаж байна!***<br />Тэр бүсгүйд би дурлаж байна!<br />Тэнгэр хүртэл цэв цэлмэг гэгээн тунгалаг харагдаж байна.<br />Тиймээ, замд тааралдсан улс бүхэн мишээж цаанаа л нэг эелдэгхэн,<br />Хөлийн доорх цардмал зам зөөлөн бодогдож<br />Хүүхдүүдийн шуугианд тэр бүсгүйд би дурлаж байна.<br /><br />Нар урьд нь ийм тунгалаг, найртай сайхнаар ивээдэг байсан гэж үү?<br />Надад энэ өглөө орчлон цоо шинэ харагдаж байна.<br />Үг бүхэн аяндаа эвлэж шүлэг ундраад,<br />Үнэндээ шар Лхагваа хүртэл хөөрхөн харагдаж,<br />Өлмий дор эрхлэлдэх зуны шинэхэн ногоо<br />Өөрийн минь тухай шивнэлдэн найгах шиг...<br /><br />Салхи хүртэл торгон намираагаараа хацар илбэж<br />Сайхан Хандаадаа дурла гэх шиг...<br />Нар надад удам ойртон хүүхдүүдийн тунгалаг инээмсэглэлээ хайрлаж байна.<br />Уулс хүртэл улам тунгалаг цэнхэр, эгшиглэнтэй харагдаж байна.<br />Шувуу бүхэн дуулалдан байна.<br />Зам бүхэн шулуун, хүн бүхэн ах дүү шиг байна.<br />Тур ууланд үгээ хэлмээр, энэ гол устай яримаар,<br />Өлгийтэй хүүхдийг үнсмээр,<br />Өвгөн настныг хөтөлмөөр,<br />Өр зүрх, бие цогцос минь баясалд автаж<br />Үнэхээр жаргал гэдгийг мэдэрч байна<br />Өөрийн эрхгүй чамайг хайрласан хайраараа<br />Өргөн орчлонг хайрлаж байна.<br /><br />Баруун-Урт хот. 1980 онО.Мөнхнаранhttp://www.blogger.com/profile/00036233980302981647noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2956687923742004473.post-9566349085832413682009-02-18T23:59:00.000-08:002009-12-19T00:00:22.701-08:00ШАНЗНЫ ЭГШИГО.Дашбалбар<br /><br />ШАНЗНЫ ЭГШИГ<br /><br />I<br /><br />Бөн бөн аястай намрын хонгор салхинд<br />Бөөн бөөн нулимстай ботго минь тэшүүлнэ<br />Буурал талын дээгүүр саарал униар татаад<br />Будан хүдэн сэмэртэл ингэн тэмээ буйлна.<br /><br />Дон дон хөглөгдөх шанзны аясаар уйлаад<br />Догон дэгэн аястай сэтгэл баахан гэгэлзэнэ<br />Гангар гунгар дуугаран галуу шувууд зэллээд<br />Газар холын хүний үр надад хааяа санагдана. <br /><br />Самар ургадаггүй модонд шувууд яагаад хоргодно вэ?<br />Салаад суухгүй чамдаа сэтгэл юундаа дасна вэ?<br />Алим ургадаггүй модонд шувууд яагаад хоргодно вэ?<br />Амьдарч суухгүй чамдаа сэтгэл юундаа дасна вэ?<br /><br />Хүрэн торгон дээл нь намрын салхинд сэмрээд<br />Хүрээд ирэхий нь мэдсэн ч миний сэтгэл сэнсэрнэ.<br />Манарч харагдах ууландаа эргэн хурган хорогдоод<br />Магадын амраг хүүгээн мартаж чадахгүй л явна…<br /><br />Саран цартай шанзнаас нь салхи гарахыг үзээд<br />Сайн хүний үрийг санаж явах болсон юм…<br />Дугуй цартай шанзнаас нь дуу гарахыг үзээд<br />Дурлам хөөрхөн түүнийг дурсаж суудаг болсон юм.<br /><br />II<br /><br />Дөмөн дөмөн гишгэдэлтэй дөрвөлжин загал морь,<br />Дөрөө харшуулж яваад орчлонг туулах юмсан.<br />Аяар аяархан алхаатай алтан шаргал морь,<br />Амгай зуузай зэрэгцүүлэн орчлонг гэтлэх юмсан.<br /><br />Мөнх бусын хорвоод бие биеэ олсон юм<br />Мөр рүүгээ буусан үсэнд нь мөнгөн саран долгилно.<br />Алаг эрээн хорвоод хэн хэнээ олсон юм.<br />Ар руугаа буусан үсэнд нь алтан наран хөлбөрнө.<br /><br />Эрдүү дуутай шанз нь эр биеийг сульдаана.<br />Энэ хорвоод төрсөн юм, эгшиг дуугий нь сонсууштай.<br />Аргил дуутай шанз нь алд биеийг амраана.<br />Ашдын заяатай төрсөн юм, ая хөгий нь мэдүүштэй…<br /><br />Доргиотойхон тоглохоор нь долоон эгшиг үүснэ дээ<br />Догдолж суугаад сонсохоор доголон нулимс унана даа.<br />Цуурайтайхан тоглохоор нь цувраа эгшиг үүснэ дээ.<br />Цугаараа суугаад сонсохоор цурамхийлгүй хононо доо.<br /><br />Ая эгшгийн орчлонд нь амьдарч байгаад буцна даа<br />Ариун санаатай чамайгаа хайрлаж яваад дуусна даа.<br />Үр жимстэй хорвоод нь үерхэж яваад буцна даа<br />Үнэн сэтгэлтэй чамайгаа хайрлаж яваад дуусна даа.<br /><br />III<br /><br />Унаган жороо морь нь уул дававч цуцахгүй<br />Ухаантай төрсөн Анимаа зовлон үзэвч буцахгүй<br />Дааган жороо морь нь даваа гэтлэвч цуцахгүй<br />Даруулгатай өссөн Анимаа зовлон үзэвч буцахгүй.<br /><br />Хайгаад, хайгаад явавч хаанаас ч олдохгүй Анимаа<br />Хан ертөнцийн сарыг хамт дуулсан Анимаа<br />Эрээд, эрээд явавч, эргээд олдохгүй Анимаа<br />Энэ ертөнцийн нарыг хамт дуулсан Анимаа<br /><br />Цаглашгүй гэрэлт наранд цайгаа өргөж явъя даа<br />Цаанаа ханьтай чамайгаа цагдаж зовоогоод яахав дээ.<br />Эгнэшгүй гэрэлт наранд идээгээ өргөж явъя даа<br />Эхнэр нэртэй чамайгаа энхрийлж зовоогоод яахав дээ<br /><br />Оломгүй далайн усыг мориор туулж баршгүй нь,<br />Оюунт хүний үрийг үгээр хуурч чадашгүй нь,<br />Захгүй далайн усыг завиар туулж баршгүй нь<br />Залуу багахан чамайгаа үгээр хуурч чадашгүй нь…<br /><br />Энгэрийн минь товчийг торгохдоо ээжээсээ нууж уйлаарай<br />Энгийн хүн шиг явъя гэвч, энэхэн сэтгэл чадахгүй нь…<br />Дээлийн минь товчийг торгохдоо дэргэдэхээсээ нууж уйлаарай<br />Дээгүүр хараад өнгөрье гэвч дэндүү сэтгэл чадахгүй нь…<br /><br />IV<br /><br />Жил жилийн намар л жигүүртэн шувууд буцна<br />Жиргэн наадах болжмор л нутагтаа ганцаар үлдэнэ.<br />Идэр залуу насанд минь хэн хүнгүй хайрлана<br />Ирэх цагийн аясаар чи минь ганцаар үлдэнэ<br /><br />Он оны намар л навчис хийсэн унана<br />Орь ганц мод нь л мөчрөө сэрийлгэн үлдэнэ<br />Одтой залуу насанд минь хэн хүнгүй л ирцгээнэ<br />Орчих цагийн эрхээр чи минь ганцаар үлдэнэ.<br /><br />Жаргал, зовлонгийн алинд ч жаахан чамайгаа түшнэ.<br />Жавартай өвөл ирлээ ч, сэтгэлийн одод ногоорно.<br />Баяр гунигийн алинд ч багахан чамайгаа түшнэ.<br />Бараан өдрүүд ирлээ ч, сэтгэлийн хүчээр туулна.<br /><br />Ах олон гэвч, аавд минь яаж хүрэх вэ!<br />Анд олон гэвч, ахад минь яаж хүрэх вэ!<br />Эгч олон гэвч, ээжид минь яаж хүрэх вэ!<br />Энгийн олон гэвч, эгчид минь яаж хүрэх вэ!<br /><br />Хүлэг морин олон чиг, загалд минь яаж хүрэх вэ!<br />Хүний сайн олон чиг, чамд минь яаж хүрэх вэ!<br />Өндөр уул нь олон чиг, Алтайд минь яаж хүрэх вэ!<br />Өөрийн гэсэн нь олон чиг, Анимаад минь яаж хүрэх вэ!<br /><br />V<br /><br />Тунамал улаан наран өдөртөө нэг мандана<br />Тунгалаг цагаан саран шөнөдөө нэг ургана<br />Энэхэн буурал дэлхий нь нараа тойрон эргэнэ<br />Эртний ерөөл тавилан Анимаагаа даган жаргана.<br /><br />Зэгст нуурын хөвөөнд зэрэгцэж суугаад хүүрнэлээ<br />Зэргийн олон багачуудаас Анимаагаа л гэнэм.<br />Хулст нуурын хөвөөнд хуучилж суугаад даслаа<br />Хошууны олон охидоос Анимаагаа л гэнэм.<br /><br />Тогоруун цуваа зэллэсээр тойрмын дээгүүр эргэлдэнэ<br />Томоогүй олон багачуудаас Анимаагаа л гэнэм<br />Шаргал талын цэцэгс нь бие биедээ эрхэлнэ.<br />Шанзны бүлээн аялгуу нь нэг нэгэндээ уусна.<br /><br />Будар будар салхинд нь бутны туулай даарна<br />Бууж явдаг хорвоод буурал ааваа л үгүйлнэ.<br />Садар садар салхинд саарал туулай даарна<br />Салаад явдаг хорвоод сайхан ааваа л үгүйлнэ.<br /><br />Наргил шаргал модонд хөхөөн дуу тасарлаа<br />Намар оройн сэрүүнд чинийхээ нөмөрт хоргодъё!<br />Начин шонхор шувуу нь тэртээ ууланд нислээ<br />Насны энэхэн үедээ чинийхээ үгийг сонсъё!<br /><br />VI<br /><br />Бүрэлзэн баралзан харагдах нь бүүр багын минь нутаг аа!<br />Бүдэг бадагхан сонстох нь шанзны чинь эгшиг ээ.<br />Торолзон торолзон айсуй нь загалын минь бараа…<br />Тоосны үзүүрээс сугарах нь шанзны чинь эгшиг ээ!<br /><br />Алтан мөнгөн одод үүдэн дээр чинь гэрэлтэнэ<br />Аялгуут шанзны эгшгээр үүр цайтал учирлана.<br />Арван тавны саран тоонон дээр чинь мэлтийнэ.<br />Ардын дуугаа сонсохоор дотор жаахан уужирна.<br /><br />Хаднаас ургасан хайлаас нь үүрийн жаварт жиндэнэ.<br />Хадмаас дайжсан тэр минь үйлийнхээ үрийг дагана.<br />Уулнаас ургасан улиас нь улирах намраар гундана.<br />Учирснаас салсан тэр минь үйлийнхээ үрийг дагана.<br /><br />Хонхон дуутай навчис нь хоёр нэгээрээ унана.<br />Ховорхон төрсөн тэр минь өглөө үдэшгүй сэрвэлзэнэ.<br />Мөнгөн дуутай навчис нь өөдөө уруугаа нисэлдэнэ.<br />Мөнх бусын хорвоод мөр мөрөө түшилцнэм…<br /><br />Хайрлан хайрлан явсан ч ханилж чадахгүй хорвоо<br />Хар элгийн хүмүүс, хайхарч ойлгохгүй нь хэцүү<br />Үерхэн үерхэн дассан ч, үүрд амьдрахгүй хорвоо,<br />Үүр тусдаан хүмүүс, үнэлж ойлгохгүй нь хэцүү.<br /><br />VII<br /><br />Дотнохон чинийхээ царайг ойрдоон би харсангүй<br />Долоон бурхан оддыг хавьдаан би үзсэнгүй…<br />Намрын саран туссан тогтуун нуурын эргээр<br />Намуун тайван шугуйд ганцаар зугаалж явнам…<br /><br />Янаг минь явсан хойно, одод надаас зугтаж<br />Ялдам цэцэгс гуниглан, газар дэрлэн унажээ.<br />Эвхрэн мяралзах долгис бяцхан өлмийг үгүйлж<br />Этгээд холын салхи түүнийг асуун гасална.<br /><br />Санаа алдсан найрагч улиасан шугуйд тэнэж<br />Саруул намрын шөнө, голын урсгал харгиатна.<br />Ижлээ үгүйлсэн буг, навчис тасартал урамдаж<br />Ихээ холын уул руу өгсөж явах нь мэдэгдэнэ.<br /><br />Найман сарын шөнө нойр хүрэхгүй ганцаардаж<br />Намуухан дуутай Анимаа, долоон бурханыг үгүйлнэм.<br />Навчсын сиймхийгээр гөлрөн, өвдгөө дэрлэн хэвтэхэд<br />Намрын шөнийн саран өтгөн өвсөнд унтана…<br /><br />Уулсын дээгүүр нүүсэн үүлсийн цуваа сарниж<br />Урсгалд бөхийн үнсүүлсэн, улиас модод сульджээ.<br />Өндөр ургасан өвсөнд гөрөөс чимээ чагнаж<br />Өмнөд айлуудын зүгээс нохой хуцах сонстоно.<br /><br /><br /><br /><br />VIII<br /><br />Эцсийн навчис тасран, эцгийн гэр минь хүйтэрлээ<br />Эрвээхэй үзэгдэхээ болиод, нүцгэн мөчрүүд сэрийнэ.<br />Цантсан өвсний толгойд цагийн урсгал саатаж.<br />Цардсан таваг шиг сар, үдэш оройхон гарлаа…<br /><br />Өдөр бүхэн сэрүүн, үүлс нэвсийн газардана<br />Өдөт сум шиг хоногууд ар араасаа цуварна.<br />Сагсгар хэрэм үзэгдэж, самар цөмөх нь хөөрхий.<br />Сарны дараа эднийг хэн л өрөвдөж суух бол?<br /><br />Үүлсийг цоолсон нарс салхинд үл мэдэг ганхана<br />Үлгэр домогт л ингэж модод, тэнгэртэй хүүрнэнэ.<br />Санчиганд буусан хяруу, сарны гэрэлд цайраад<br />Саруул намрын шөнө, цаст оргилууд үзэгдэнэ…<br /><br />Алтан хундаганы ёроолд амтат дарс үзэгдсэнгүй.<br />Аялгуут шанзны эгшиг шөнөжин намайг зовооно…<br />Морин хундаганы ёроолд молор дарс үзэгдсэнгүй.<br />Монгол шанзны эгшиг шөнөжин намайг зовооно…<br /><br />Хавцал хадны ёроолоос хүйтэн булаг оргилно<br />Хатуу ширүүнийг туулаад хүүтэйгээ хоёулаа жаргана<br />Аргилхан шанзны эгшиг өөр өөр л байдаг ч<br />Анимаагаа гэсэн хайр гав ганц л билээ…<br /><br />1988-10-10О.Мөнхнаранhttp://www.blogger.com/profile/00036233980302981647noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2956687923742004473.post-22204120788569659832009-02-10T23:29:00.000-08:002013-04-16T22:50:33.295-07:00Г.Мэнд-Ооёо: ДАШБАЛБАРЫН ХАЙРЛАХУЙН ТАРНИ<br /><span style="font-family: times new roman;"><span style="font-family: times new roman;">яруу найрагч Г.Мэнд-Ооёо</span></span><br />
<br />
<br />
<span style="font-family: times new roman;"><span style="font-family: times new roman;"> </span>Нэг.</span>
<br />
<span style="font-family: times new roman;">
<br />Зуны сүүл сарын ухаа ягаан үдшийг би тод санаж байна. Манайх Жигжидийн зуслангийн зүүн хаяаг бараадаж Сэлбийн хөвөөнд ойрхон модон тагз барьсан юм. Манай араар фермийн малтай айлууд зусч байв. Сүхбаатар аймгаас ирсэн шүлэгч О.Дашбалбар тэр зун шүлэг бичих ганцхан ажилтай. Орой ажлаасаа ирэхэд өвсөн дээр ширдэг дэвсэж түрүүлгээ хараад шүлэг бичиж хэвтэнэ. Шингэж буй нарны сүүлчийн туяа үнээн зэлэн дээр аргалын цэнхэр утаатай нийлэлдэн, улбар хөхөлбий манан татна. Үхэр тугал, мөөрөлдөн, хүүхдүүдийн цовоо дуу тэнгэрт хадна. О.Дашбалбарын тэр орой бичсэн шүлэг нь
<br />
<br /><i><b>Салхиар ганхах цагаан өвсөнд ч амь нас минь буй</b></i>
<br /><i><b>Сайхан эх орон минь</b></i>… хэмээн эхэлдэг юм.
<br />
</span><br />
<a name='more'></a><span style="font-family: times new roman;"><br />Энэ мөр түүний бүхий л уран бүтээлийн оршил аялгуу болон эгшиглэсэн гэж би боддог. “Оддын эгшиглэнт аялгуу” нэртэй анхны номоо тэр энэ мөрөөр эхэлж, хожим арван боть номынхоо эхэнд энэ шүлгээ залсан юм.
<br />Шүлгэнд цагаан өвс байна. Тэр цагаан өвс салхиар ганхах аж. Тэгвэл түүнд үндэс ёзоор, амь амьсгал буй агаад цагаан өвсөнд яруу найрагчийн бие сэтгэл нэгдэн оршиж буйг мэдэрнэм. Тэрбээр ногоорон халиурсан их тариалангийн бэлчээрийг бус, ганхах ганц өвсөнд амь нас буйг мэдрэхдээ өвсний амь, хүний амь хоёрын заагийг үгүйсгэж байна.
<br /><b><i>Сэтгэлээ ариусгаж, махан бодио өвс ногооны чинь ширхэг бүхэнд өгье</i></b>
<br /><b><i>Санаагаараа жаргаж, гол усны чинь ариун тунгалагт уусъя.</i></b>
<br /><b><i></i></b>
<br />Яруу найрагчийн өвс ногоо, гол усандаа уусан жаргаж, шүлгэн ертөнц дотор нь мөнх тэнгэр оршиж, монгол нар Гангабаатар хүү шиг нь инээж, шаргалхан уулсынхаа хормойд үүлсээр нь нулимсаа арчиж байна. Шүлгэн ертөнц дотор нь болжмор жиргэж, яруу найргийн тэнгэр Янжинлхам алтан ятгаа дэлдэж, аргалын утаа суунаглан, хонь ямаа үхэр малын чимээ, хүүхэд багачуудын цовоо дуу сонсогдоно. Чухам үгүй дутуугүй монгол ертөнц шүлгийн амь биеийг цогцлоож, монгол зураг дурайн, монгол аялгуу эгшиглэнэ. Ингэж анзаарваас О.Дашбалбарын хойшдын бүхий л уран бүтээлийн удиртгал, бэлгэ тэмдэг, эгэл өвснөөс эхлээд эх орон, дэлхий ертөнцөө хайрлах агуу их хайрын нь охь ундарага энэ шүлгээс бүрэн төгөлдөржиж эхэлсэн гэлтэй.
<br />
<br /><b><i>Өвс ногооны үнэртэй миний салхин сэтгэл</i></b>
<br /><b><i>Үдшийн торгомсог агаарт ууснам.. </i></b>
<br /><b><i>Үлгэрийг би мэднэ.
</i></b>Аль хэдийн яруу найрагчийн сэтгэл өвс ногооны үнэртэй холилдон салхин биед нэгдэж үдшийн торгомсог агаарт уусахдаа ямархан нэг үл тайлагдах “Үлгэр” эхлүүлэв .Яруу найрагчийн сэтгэлийн нууцлаг түлхүүрээр л онгойх тэрхүү “үлгэр”-т нэгэн ер бусын совин билиг далд оршин үлдэв. Харин үлгэрийг би мэднэ хэмээн яруу найрагч өөрийн ертөнц дотор бол нээлттэй орших тэр нууцлагт ирээдүйн бүх О.Дашбалбар байсан юм.
<br />
<br />О.Дашбалбар 1978.7.24-нд Жигжидийн зусланд бичсэн энэ шүлгээ миний ажил дээр ирж бичгийн машинаар захидлын цаасан дээр хоёр хувь машиндаад өнгөн хувь дээр нь гарын үсгээ зураад надад дурсгасан нь хожмоо алтаар ч сольшгүй үнэт эрдэнэ болон үлдэх юм хэмээн бид хоёрын хэн нь ч санаагүй биз. Гэхдээ л цаг хугацааны үл тайлагдах “үлгэр”-ийн эхлэлийг совингоороо хэн хэн нь мэдэрсэн ч байж магадгүй. Аливаа сод бүтээлд он цагийн мэдрэмж, од гарагийн эрхшээл, оюун сэтгэлгээний совин бэлгэ, нар сарны солбицол, таталцал түлхэлцэлийн хүчин зүйл хамааралтай байдаг нь улам бүр тодорхой болж байна. Чухам ийм эрхшээлийн шалтгаанаар энэ шүлэг О.Дашбалбар хэмээх их мөрөн голын эх болсон ажгуу.
<br />
<br />Хоёр.
<br />
<br />1978 он бол О.Дашбалбарын уран бүтээлд онцгой байр суурь эзлэх мөчлөг юм. Дээрх “салхиар ганхах цагаан өвсний тухай шүлгээ бичсэнээс хойш ганцхан сарын дараа тэрбээр “эх орноо бид үр ачдаа хүлээлгэж өгнө” хэмээх одтой шүлгээ, ёстой нэг онгодтой бичсэн юм.
<br />
<br /><b><i>Өвгө дээдсээсээ бид эх орноо хүлээж авсан,</i></b>
<br /><b><i>Үр ачдаа хүлээлгэж өгнө!</i></b>
<br /><b><i>Туг, сүлд, тусгаар тогтнол,</i></b>
<br /><b><i>Тулгын гурван чулуу</i></b>
<br /><b><i>Тулсан голомтоо</i></b>
<br /><b><i>Өвөг дээдсээсээ бид хүлээж авсан!</i></b>
<br /><b><i>Үр ачдаа хүлээлгэж өгнө…</i></b>
<br />
<br />Үнэхээр О.Дашбалбар хэмээх гол мөрөн уулсын хавцал дундуур түрхрэх мэт сад тавин гарч ирсэн шиг санагддаг юм. Тэр намар тэрбээр “Дарьгангад өргөх дуу”, “Би-гитар”, “Шүлэг бичих” зэрэг маш олон шүлэг бичсэн бөгөөд ер бусын сэрэл сэтгэлгээний “Тэнгисийн давалгаа” хэмээх нэгэн аймаг шүлэг нь биднийг гайхал төрүүлсэн бөгөөд түүнийг Горькийн сургуульд явуулах тухай санаа энэ намрын гол усны урсгал дундаас гарсан хэрэг.
<br />
<br />Далан найман оны өмнөх О.Дашбалбар бол гэнэхэн, гуниглангуй, цайлган, балчирхан ахуй нь юм. Энэ үедээ тэрбээр
<br /><b><i>Дэндүү эрт би дурлалтай учирч</i></b>
<br /><b><i>Дэгдээхэй насаа өнгөрөөсөн юм</i></b>
<br /><b><i>Хар нүдэн алдрайг мөрөөдөж</i></b>
<br /><b><i>Хамаг амьдралаа үрсэн юм</i></b> хэмээн гудиггүйхэн, гэнэхнээр дуулж, бид түүнээс -Чи хэдэн настай вэ? гэхэд цагааханаар –Арван долоотой гэх мөртлөө “хамаг амьдралаа үрчихсэн” хэмээн бичиж бөөн инээд болж байлаа. Далан долоон онд би багшийн дээд сургууль төгсөх дадлага хийхээр Баруун-Уртад намаржиж, бид хоёр аймгийн төвийн зүүн хойт биеийг эзлэх “Дөрвөлж” хэмээх толгодын дундуур шүлгээр өвчилж сарны доор шөнөжин зугаалж явлаа. Намрын дунд сарын саран тунгалаг орой бид хоёр яруу найргийн ээлжит зугаалгаасаа ирэхэд Очирбат гуай маань хоёр усны шимийн охь халаачихсан хүлээж байв. Миний төрсөн өдрийг тэмдэглэж байгаа нь тэр. Бид хоёр дайлуулж, дайлуулчихаад бас ч болоогүй үзэг цаасаа бариад орондоо орцгоов. Дашбалбар төдөлгүй “Шүлэгч нөхөртөө”, би “Хорин таван нас” хэмээх шүлгээ бичиж бие биедээ уншсан юм. Дашбалбарын тэр шүлэг
<br />
<br /><b><i>Намрын шөнө тооноор тусах сарны туяа</i></b>
<br /><b><i>Намайг чамтай хамт цаламдан, цагаан гэрлээр ороов”</i></b>
<br />хэмээн эхлэнэ. Ийнхүү бид хоёр намрын шөнийн цагаан туяан нөмрөгийг хамт нөмөрч, цагаан гэрэлд нь ороолгон андын халуун журмын нөхөрлөлөө холбосон юм. Тэмүүжин, Жамуха хоёр сум, шагай солилцож анд нөхөр болсон шиг харилцан шүлгээ солилцож, яруу найргийн сүмд хүж барилдсан ажгуу. Хожим бидэн хоёр Алтан-Овоон дээрээ эрхий хуруугаа эсгэж, жинхэнэ монгол эр хүний ёсоор ахан дүүгийн андгай тавьсан бөгөөд тэр маань –Би дээрээ ахгүй төрсөн, одоо би ахтай болов хэмээн уйлж билээ. Тэр амьдралын ертөнцөд насан туршдаа намайг ахаа хэмээн хүндэлж, харин яруу найргийн ертөнцөд бол уран бүтээлийн анд нөхөр байсан юм.
<br />
<br /><b>Гурав.</b>
<br />
<br />Тэр намрын гэгээн дурсамжийг яахин мартана. Бидний уран бүтээлийн анд нөхөр Ё.Бадарч маань энэ намар “Дөрвөлж” дээр нэгэн сайхан цогцолбор бүтээж, О.Дашбалбар, Д.Нямсүрэн биднүүсийн шүлгийг чулуун элгэнээ гэрэлтүүлэн сийлэхдээ мөнөөх тэрхүү намрын гэгээн дурдатгалын ул мөрийг баттайяа эргэн сэргээе хэмээн халуун сэтгэлээ илэрхийлсэн ажгуу. Ерэн зургаан онд би аймгийн төв орохдоо Дөрвөлжийн оройд гараад нэгэн шүлэг бичсэн юм.
<br />
<br /><i>Талын тосгоны тархай гэрэл өлмий дор анивчих нь</i>
<br /><i>Тасам харанхуйд тэнгэрийн одноос ч туниа муутай</i>
<br /><i>Таанын аагинаас өөр юундаа ч хөлчүүрхэх билээ, тэр…</i>
<br /><i>Таван жилийн дараа нохдыг бус, Монголыг шуугиулна гэлээ.</i>
<br /><i>Ойворгон бор банди цамцныхаа энгэрийг задгайлж</i>
<br /><i>Орой намрын жихүүн шөнөөр халууцлаа гэлээ.</i>
<br /><i>Дэвсэг дөрвөлжийн чулуу бүхэн түүнд-гэрэлт од</i>
<br /><i>Дэврүүн очит нүдэнд нь од бүхэн эгшиглэнт аялгуу</i>
<br /><i>Хөглөөд тавьсан хуур шиг хөөрөгдөх салхинд хөвөөд</i>
<br /><i>Хөл нүцгэн алхалж өргөст харганыг гишигчээд л</i>
<br /><i>Хивст ордоны тайз шиг дэндүү зөөлнийг нь гайхаж</i>
<br /><i>Хигээст хүрд шиг өнхөрч, онгирч гарлаа.</i>
<br /><i>Баруун-Уртынхаа голыг Хэрлэнгээс урт гэж мэтгээд,</i>
<br /><i>Баруун урдтай нохой боргоход чулуу авч нүүлгээд</i>
<br /><i>Аглаг хэцээс олоод хэтэнд цахисан цахиур шиг</i>
<br /><i>Асаж цацарч үзэгдэх нь алсын гэрлийн түрүүч байлаа.</i>
<br /><i>Илүү элээсэн оймсонд нь зангуу наалдах нь зохисгүй</i>
<br /><i>Ийм оргилуун цаг минь их л эрт нисчихжээ…</i>
<br /><i>Чулуудсан юм шиг хоёр шувуу чих шүргээд сүрхийлээ</i>
<br /><i>Чухам үнэнээ хэлэхэд цохлоод харж амжсангүй.</i>
<br /><i>Омголон хөвгүүн тэрбээр онгод орлоо хэмээгээд</i>
<br /><i>Очир алмаасан нүдтэй шөнийн шувуудыг дуулбай.</i>
<br /><i>Од хүн хоёр адилхан харагдах орон зайд</i>
<br /><i>Одоогийн цуут Дашбалбар арван ёстэй байвай.</i>
<br /><i>Хуучин сар талын хаяанаас зул шиг мандахад</i>
<br /><i>Хувилгаан туяа нь шүлгийн дэвтэрт шингээд</i>
<br /><i>Хуур болоод ятгын эртний хөг сэрэхийн ахуйд</i>
<br /><i>Худал ба үнэнийг гагцхүү гоо сайхан л хэмжмүү.</i>
<br /><i>Сарны гэгээтэй салхин санчиг үсийг мөнгөлж</i>
<br /><i>Саваагүй ноход саранд хуцах цагаан шөнөөр</i>
<br /><i>Шальдархан хөвгүүнтэй зогсох талын цэцгэн дөрвөлж дээр</i>
<br /><i>Шамбалын орны туяа зурвас тусахыг үзвэй.</i>
<br />
<br />
<br /><b>Дөрөв.</b>
<br />
<br />Далан есөн оны намар Горькийн утга зохиолын дээд сургуульд сурахаар явсан О.Дашбалбараас бараг шуудан болгоноор захиа ирдэг байв. Нутаг ус, гэр орон, гэргий хүүхэд, анд нөхөдөө санан гансарч, Манант Москвагийн хүнд хэмнэл бүхий сэтгэлийн үгстэй захидалдаа заавал ч үгүй онгод урам сэргээсэн сайхан шүлэг хавсаргана. Тийм шүлгийн нэг нь 1980 онд бичсэн “Амьддаа бие биеэ хайрла, хүмүүс ээ!” хэмээх шүлэг нь юм. Энэ шүлэгт амьдралын утга учир, хайрлахуйн гэгээн ухаарал дүүрэн, юм үзэж хашир суусан том найрагчаас л гарахаар далайц байсаныг зөвшөөрч байсан ч шүлгийг тийм ч таатай хүлээж аваагүй юм. Уншсан хүмүүс, иймэрхүү шүлгийг тогтсон найрагч л бичдэг юм, байдаг л санаа гэх мэтээр хүлээж авсан. Аргагүй юм. Дөнгөж хорин гуравтай, утга зохиолд нэрээ гаргаж танигдаагүй шүлэгч ихээхэн өндөр дээрээс уншигчдад ийнхүү “сургамжлах” нь цаг хугацааны хувьд сэтгэлд буугаагүй л хэрэг.
<br />Харин О.Дашбалбар энэ шүлгээ хаа л бол хаа уншина. Их дээд сургуулийн оюутануудтай уулзахдаа, айл хунарт зочилохдоо, ганц нэгээрээ байсан ч энэ л шүлгээ залхтал уншина. Нэгэн орой манайхаас гарахдаа хаалганы хажууд ханын цаасан дээр “Амьддаа бие биеэ хайрла, хүмүүс ээ!” хэмээн хөх бэхээр бичсэн байж билээ.
<br />Яруу найргийн томоохон наадмын тайзан дээр “Амьддаа бие биеэ хайрла, хүмүүс ээ!” хэмээн уншиж л байсан, харин сонсогчид жирийн л шүлгийн хэмжээнд хүлээж авдаг байсан. Яруу найрагч энэ шүлгээ өөрийн “нэрийн хуудас” хэмээн баттайяа итгэж ганц уншигч байсан ч цөхрөлтгүй хүргэсээр л байв. Ингэсээр нэг мэдэхэд мөнөөх шүлэг яруу найрагчийн цээжнээс хорин оны намар шувуудтай цуг нисэн нисэн одсон юм. Яруу найраг бол шувуу юм. Яруу найрагчийн зүрхнээс ниссэн шүлэг-шувуу уншигчийн сэтгэлийн гол усанд суудал олох хүртлээ элин халин нисдэг бөлгөө. Яруу найраг бол нэгэн амьд ертөнц юм. Шүлэг төрөх агшин бол хүүхэд мэндлэхтэй адил юм. Яруу найрагчийн оюун сэтгэлгээ, онгод урамын онцгой агшинд сэтгэлийн их эрчимт догдлолоор тэсрэн гарсан шүлэг бол Б.Явуухулангийн хэлснээр “ухаан бодлоос босоогоороо төрсөн гуурст хүлэг” юм. Тэр жигүүрт хүлэг уншигчийн сэтгэлийн орон зай, оюун сэтгэлийн ертөнцөд дахин мэндлэх хувь заяагаа эрэн нисч байдаг. “Амьддаа бие биеэ хайрла, хүмүүс ээ!” шүлэг ард түмний сэтгэлийн орон зайд хүрэх хүртлээ хорин жил ниссэн байна.
<br />
<br /><b>Тав.</b>
<br />
<br />Аливаа яруу найраг амьдрах цаг хугацаа, орон зайгаа хүлээж байдаг. Чухам тийм цаг хугацаа орон зай нь уг шүлэг зохиогдсоноос хойш хорин жилийн дараа байх юм гэж хэн мэдлээ. 1999 оны 10 сарын 17-ны гунигт хар өдөр монголын ард түмний сод билигт хүүгийн зүрх зогсож, сонинууд О.Дашбалбарын яруу найргаас яг тухайн цаг хийгээд орон зайд тохирох мөрийг төвөггүйеэ олж ишлэж нийтэлсээр байв. Тэр нь мөнөөх цаг хугацаа орон зайгаа эрэн нисч явсан “Амьддаа бие биеэ хайрла, хүмүүс ээ!” хэмээх шүлэг нь байвай. Мөнөөх шүлгийг урьд нь найрагчийн амнаас сонсож ном сониноос уншихдаа анзаарч ойшоогоогүйгээ хүмүүс олж мэдсээр л байлаа.
<br /><b><i>Амьддаа бие биеэ хайрла, хүмүүс ээ!</i></b>
<br /><b><i>Алив сайханаа бүхнээ бусдаас битгий харамла!</i></b>
<br /><b><i>хэрэггүй үгийн зэвээр зүрхийг минь бүү шархлуул</i></b>
<br /><b><i>Хэн нэгнийгээ харанхуй нүх рүү битгий түлх!....</i></b>
<br />Хүмүүс мөнөөх шүлгийн эрэлд мордож, дахин уншиж үзнэ. Мөнөөх хашгичиж байсан амьд О.Дашбалбар бус, ард түмний зүрх сэтгэлийн дуу хоолой болж байсан талийгаач дуугүй, О.Дашбалбар хаа нэгтэйгээс “Амьддаа бие биеэ хайрла, хүмүүс ээ!” хэмээн шивнэх мэт. Хүмүүсийн орой руу нь шүлгийн мөр бадгууд нисэлдэн оров. Уншигчдын зүрх сэтгэлийн хаалгаар нисэлдэн оров.
<br /><i><b>Бидний амьдрал ав адилхан</b></i>
<br /><i><b>Бидний хоолой дээр үг хүртэл нэг янзаар зангирч</b></i>
<br /><i><b>Бидний хацар дээр нулимс хүртэл нэг янзаар бөмбөрч</b></i>
<br /><i><b>Бидний зам дээр ав адилхан учрал тохиолдно…</b></i> Ард түмний хүү О.Дашбалбарыноршуулах цуваа Соёлын төв өргөөнөөс хөдөлж Их сургуулийн үүдээр гарч, Сансарынхойгуур гараад Цайз захаар эргэж Алтан-Өлгий хүртэл үргэлжиж, замын хоёр хажуугаар ард олон хэний ч шахалтгүйгээр зайгүй зогсож сод хүүгээ үдэж байлаа. Монголын радио,телевиз , сонин хэвлэлүүдийг О.Дашбалбарын шүлэг найраг эзлэв. Яруу найрагч шүлгээ уншсаар л байлаа.
<br /><i><b>Өнөөдөр чи инээж, нөгөөдөх нь уйлдаг ч</b></i>
<br /><i><b>Өөр нэг өдөр чи гуньж цаадах чинь дуулна</b></i>
<br /><i><b>Өлгий авс хоёрыг хүн бүхэн дамждаг болохоор</b></i>
<br /><i><b>Өөр юу ч хэрэггүй, бие биеэ л хайрла…</b></i>Ийнхүү энэ шүлэг анх зохиогдсоноосоо хойш хорин жилийн дараа жинхэнэ утгаараа орон зайгаа эзэлсэн нь ийм бөлгөө. Одоо энэ шүлгийн нэрийг, мөр бадгийг монголын үйлдвэрлэгчид, цай, сүү, идээ ундаан дээрээ бичиж, эмнэлэг, сургааль үйлчилгээний газруудын хананд сийлсээр байна. Яруу найраг нь эзнээсээ ондоо хувь тавиланг сонгож, өөр он цагийг эзлэвэй.
<br />
<br /><b>Зургаа</b>
<br />
<br />Юмны хувь тохиол сонин юм шүү. Эрхэм сод хүүгийн уран бүтээлийн анд, тангарагаар холбогдсон ах нь болох миний бие тэр үед О.Дашбалбарынхаа толгой дээр монголын утга зохиол, урлаг соёлынхоныг төлөөлж сүүлчийн үгийг хэлэх завшаан тохиосон юм.
<br />Алтан –Өлгийд хэлсэн тэр үгэндээ би О.Дашбалбарын уран бүтээлийн ертөнц, түүний оюуны тэнгэрт эзлэх байр суурийг тодорхойлохыг оролдсон билээ. Энэ үгийг хаа ч нийтлээгүй. Өөрийн энэхүү нийтлэлдээ нэгэн бөлөг болговой.
<br />
<br />(хүмүүс чив чимээгүй, тэнгэр дув дуугүй байв)
<br />
<br />Монголын ард түмний цогтой эх оронч хүү, сод билигт яруу найрагч, төр нийгэм, соёлын гарамгай зүтгэлтэн Очирбатын Дашбалбарыгаа бид сүүлчийн замд нь үдэж байна.Хүн төрөлхтөний оюуны эрдэнэсийн сан хөмрөгт “Монголын нууц товчоо”, “Гэсэр”, “Жангар”-ыг бүтээн, Ноён хутагт Данзанравжаа, Инжинннаш, Нацагдорж, Явуухуланг бойжуулсан Монголын их утга зохиолын шинэ арми таны өмнө эмгэнэн гашуудаж байна.чи минь, Монголын утга зохиолын их үйлсэд амьдралынхаа гэгээн гэрэлт он жилүүдийг зориулж “Оддын аялгуу”, “Гол ус намуухан урсана”, “Гэрэлт хайр”, “Зүүдний мөнгөн шувуу”, “Бурханы мэлмий”, “Цаг хугацааны гуниг буюу орон зай дахь дүрсүүд” зэрэг яруу найргийн ном туурвиж, “Дорнын аялгуу”, “Дарьганга аялгуу”, “Амьддаа бие биеэ хайрла хүмүүсээ”, “Эх орноо бид үр ачдаа хүлээлгэж өгнө”, “Өвгөд минь”, “Залуус дүү нартаа хүргэх шүлэг” зэрэг олон шилдэг бүтээлээрээ монголын утга зохиолын хөгжилд дорвитой хувь нэмэр оруулж, уншигч олныхоо зүрх сэтгэлд мөнхөрсөн үгийн гарамгай уран дархан билээ.О.Дашбалбар ерээд оны Монголын улс төрд ардын дипломатын үүрэг гүйцэтгэсэн шигээ, оюуны ертөнцөд өрнө дорнын шинэхэн гүүр, соён гэгээрүүлэгч байсан юм.О.Дашбалбарын үгийн урлаг мунхагийн харанхуйг таслагч Манзушири бурханы илд мэт, чанадын уянга нь Янжинлхам бурханы ятга мэт, тэр өөрөө бурханаас илгээсэн үнэний элч мэт, гэгээрсэн тэнгэрлэг яруу найрагч байлаа.О.Дашбалбар уран зохиол яруу найргийг сурталчилах, танин мэдүүлэх утга зохиолын залгамж үеийг төрүүлэхэд их хүч, цагаа харамгүй зориулж, шинэчлэгч чанараараа залуу үеийг араасаа дагуулж, урлах эрдмийн өөрийн сургуулийг бий болгосон билээ.О.Дашбалбар 1980-аад оны сүүлчээр “Мөнхийн бүтээлүүд мөхлийн ирмэг дээр”, “Номон дээр гишгэсэн алдас” зэрэг халуун эх оронч нийтлэлүүд бичиж, үгийн эрх чөлөө хязгаарлагдмал байсан нийгмийн бүрхүүлийг хуу татсан юм. Түүний нийтлэлүүд үндэснийхээ түүх соёлын өвийг өмгөөлөн хамгаалах, хайрлах бахархахад уриалан дуудсаныг монголын ард түмэн мартахгүй ээ.О.Дашбалбар тусгаар тогтнол, төрөлх газар шороогоо өмгөөлөгч, эгэл ард түмний эрх ашгийг тууштай илэрхийлэгч, шударга ёс, үнэнийг эрмэлзэгчийн дуу хоолой байж түүний төлөө амь биеэ зохиулсан жинхэнэ эх оронч яруу найрагч байлаа.Яруу найрагч хүн Унгарын Петефи Шандор, Татарын Муса Жалиль, Монголын Цогт тайж шиг жинхэнэ эх оронч байх ёстой гэж чи үздэг байлаа. Одоо тэдний жагсаалтанд XX зууны төгсгөл үеийн Монголын цогт эх оронч яруу найрагч чинийхээ нэрийг оруулан дурдаж чамаараа бахархаж байна.Чи минь уран бүтээлийнхээ өвийг 10 боть болгон хэвлүүлэхээр бэлдэж байлаа. Эх орон, ард түмэн, үр ачдаа өвлүүлж буй чиний уран бүтээлийн өв монголын соёлын үнэт эрдэнэс болон үлдэж байна.О.Дашбалбарын болор талст бодлын уянга, зөн билэгт зөөлөн мэдрэмж, огторгуйн хязгааргүйн оддын аялгуу, оюун сэтгэлгээний цараатай бүтээлүүдийг нь шинэ зуун шинэ хэмжүүрээр дахин цэгнэж, дорнын төдийгүй дэлхийн найрагч болохынх нь хувьд алдаршуулан сударлаж, бишрэн шүтэх цаг ирнэ.Хайрт Дашбалбар минь ээ! Өмгөөлж, хайрлаж байсан эх орныхоо газар шороонд үүрд амгалан нойрсоорой! Таны минь цогт сүнс монголдоо эргэн заларч ирээдүйн зууныг эзэгнэх болтугай!
</span><br />
<div align="right">
<span style="font-family: times new roman;"><br /></span>
<span style="font-family: times new roman;">1999.10.20 Алтан-Өлгий</span></div>
<span style="font-family: times new roman;">
<br /><b>Долоо.</b>
<br />
<br />О.Дашбалбарын шүлгүүд гэгээн уянгалаг агаад хязгааргүй уудам сансарын орон зайд эрх дураар дүүлэн нисэж, од сар, цагаан үүлс, цэнхэр уулс, мөрөн гол, шувуудын жиргээгээр дүүрдэг. Би <b>түүний яруу найргийн мөн чанар нь намуун уянга, өөдрөг гэгээн зураглал, дотоод нисэлт, цаг хугацааны хязгааргүй сэлэлт</b> гэж ойлгодог. Харин түүний шүлэг наяад оны сүүл хирд ороо бусгаа цаг үе рүүгээ, бэртэгчин амьдрал хүү, хүний мууд дурлагч, эх орноо үл дээлэгч тийм хүмүүс рүү хандсан дотоод шаналал, өчилөөр дүүрэн болж ирсэн юм. Энэ нь цагийн араншинд үл тэвчих яруу найрагчийн зан чанарын хурц илрэл байв.
<br /><b><i>Өвөл гэдэг дандаа урт байдаг</i></b>
<br /><b><i>Өнгөрсөн хойно л богинохон санагддаг</i></b>
<br /><b><i>Амьд хүн болгоныг дандаа муу хэлдэг</i></b>
<br /><b><i>Алга болохоор нь бүгдээрээ магтаж эхэлдэг.</i></b> /1998.9.27/
<br />Амьдралын мөн чанарыг тэр аль эрт таньсан болохоор өөр лүү нь зайгүй шүрших үгэн сумны өөдөөс ихэмсэг бардам алхаж явсан юм. Өөрийгөө “Би талын хөх чоно” хэмээн томьёолж, хүний ертөнцийн хар хүчинд хичнээн шахуулсан ч
<br /><i><b>Яруу найрагчаас өөр хэнд ч өрөвдүүлээгүй чоно</b></i>
<br /><i><b>Ясны баатар эрс шиг тулалдаанд орох нь тэнгэрлэг</b></i>
<br /><i><b>Алтан дэлхийд хүн байсан цагт чоно байх болно</b></i>
<br /><i><b>Арцалдан тэмцэхийн дээд үнэийг яруу найрагч шиг мэдэрнэ</b></i>
<br />гэж чоно хэмээх байгалийн эр зоригоор өөрийгөө хатуужуулж байв. Түүний ааш араншин ч , яруу найраг нь ч амьдарч буй цагтайгаа тэрсэлсэн байдлаар улам хурцдаж байв. Хар хэл ам түүнийг ороож, амь нас, яруу сайхан бүхнийг нь мэрсээр байв.
<br /><b><i>Арга мэх башир заль, хов живэнд</i></b>
<br /><b><i>Алтан сайхан бие минь элж зовж явсан ч</i></b>
<br /><b><i>Андуу эндүүгүй нэгэн үзүүрт сэтгэлээр</i></b>
<br /><b><i>Ард түмэндээ итгэж, бурхан болгож шүтсээн!
</i></b>Одоо надад юу үлдэв? … хэмээн шуурган гал шуугиан дуулиан, хов живийн хар утаан дундах өчүүхэн гэрлийн аглагт тэр тасралтгүй бичсээр байв. “<b>Өөр оршихуй бидний явдлыг зохицуулавч, үйлийн үрээс гажихгүй”</b> хэмээн тэрбээр үхэлд сэтгэлээ хатамжилан бэлдсээр байсан.Түүний шүлгүүдэд баахар хатуу гэмээр, тэрслүү гэмээр үгс давамгайлах болсон нь яруу найргийн дотоод намуун уянгаасаа татгалзсан хэрэг бус, яруу сайхан хийгээд утга уянга, эх орон, эгэл түмнээ хайрлан өмгөөлөх агуу их хайрынхаа өмнө босгож байсан үнэн хатуу үгсийн хана хэрэм байсан юм.О.Дашбалбарын онош нь эмнэлэгийн шинжилгээгээр элгэний гүн хордлого гэж гарсан. Гэхдээ түүний элэг ямар нэгэн хорт идээнд гэмтсэн байж болох ч, үзүүртээ хор шингэсэн хар үгийн “нейтрон”-той тэр л “хар хүчинд” хордсон юм. Түүний зүрх өвчнийхөө гүн шаналгааг даалгүй тэсэрсэн гэх. Үнэндээ, үзүүртээ хараалын шившлэгтэй үг-суманд үй зайгүй цоочуулсан байсан юм. Үгийн шарх, үгийн хордлогыг өнөөгийн анагаах ухаан оношилж чадахгүй нь харамсалтай.
<br /><b>О.Дашбалбарын үхэл ард түмний хайр бахархал, өмгөөлөл, омогшил, үнэний төлөө өөрийгөө золих гэрэлт сургамж болсон юм.</b> Тиймээс ч аль тэртээх балчир ахуйдаа “<b>Амьддаа бие биеэ хайрла, хүмүүс ээ!”</b> хэмээн гэрээсэлсэн бус уу. Чухам энэ үг бол <b>О.Дашбалбарын хайрлахуйн тарни</b> байсан юм.
<br />
<br /><b>Найм.</b>
<br />
<br />“Уулсын тэнхээ надад алгуурхан шингэж, он улирах бүр эмзэг зүрх минь уулстай нийлэх мэт” хэмээн тэр бичиж, Алтай, Хангай, Хэнтийн уулс, Дарьгангыхаа хөх уулсад алгуурхан шингэсээр оршихуйн байраа зугуухан шилжүүлсээр байв. Тэр амьдралаас уйдаагүй. Хүмүүст, амьдралд, ширхэг цагаан өвсөнд ч хязгааргүй хайртай байж, “Тэнгэрийн цэнхэрийг удаан харахсан, гол усны шивнээг удаан сонсохсон, хүмүүсийн дунд удаан амьдарахсан гэж адгана. Яагаад гэвэл хүмүүс, нар шувууд, модод дэндүү сайхан, Үлгэрийн орчлонд та нарынхаа дунд би удаан амьдарна” хэмээн хүсч тэмүүлж байв. Амьдрал байраа сэлгэхийн цагт өөрийг нь тамын орон бус, шамбалын хаалга урьж буйг тэр мэдэж байсан юм. Аливаа суу билиг төгс найрагчийн сүүлчийн үг ихээхэн учир утгатай байдаг. Түүний сүүлчийн шүлэг “Хүнд туслах агшин хайрла” нэртэй. Эмнэлэгийн орон дээр
<br /><b><i>Хүнд туслаагүй өдрүүд минь</i></b>
<br /><b><i>Надад бараан санагддаг</i></b>
<br /><b><i>Хүйтний туйл, хоосон цөл шиг санагддаг</i></b>
<br /><b><i>Аяа бурхан минь!</i></b>
<br /><b><i>Хүнд туслах агшин ч болов хайрла!</i></b>
<br />хэмээн бичиж байхдаа тэр өөртөө нас буян гуйх бус, харин хүнийг энэрч, хүнд туслахын агшинг л эрж байжээ. Хүнд туслана гэдэг хүнийг хайрлахын биелэл юм. Амьдралыг хайрлах ухаан юм. Чухам ийм л яруу найрагийн оршихуй агуу их хайраар дүүрэн байдаг жамтай аж. Өнөөгийн цаг үед хүмүүс хайраар дутаж, бие биеэ хайрлах хүндэлхүйн гэгээн үгсээр бус, уур хилэн, атаа хорсолын хорлолт үгээр бие биесээ жадлаж байна. Хамаг амьтны тусын тулд тарни уншдаг хүн ч цөөрч, нигүүлсэхүйн үйлсийг бүтээгч лам хуврагууд хүртэл хараал домын хар аргад мэргэшиж байна. Үүнийг аль эрт мэдэрсэн яруу найрагч өөрийн зүрхэний үгийг хүмүүст хамгийн шийдмэг хүргэх зам бол үл үзэгдэн оршихуйгаас тарнидах явдал юм хэмээн мэдэрсэн ч байж магадгүй.
<br />О.Дашбалбар яруу найрагчийн хувьд өөрийгөө нэгэнт цогцлоон бүтээж, өөрийгөө шүлгээрээ бүрэн нээж, уншигч олондоо, ард түмэндээ, ирээдүй хойчдоо хэлэх л гэсэн үгээ үлдээлгүй хэлсэн, яруу найрагчийн хувьд би төгссөн гэж ярьдаг болсон юм. Тийм ч учраас өөрийнхөө амьдрах цаг хугацаа, орон зайг мэдэрч “Үлэмжийн орчлонд би удаан амьдарна” хэмээх үлэмжийн тансаг дуулалдаа тэнгэрлэг яруу сайханыг ирээдүйтэй цуг бичиглэн хадгалсан байдаг. О.Дашбалбарын газар шорооны төлөөх тулалдааныг ойлгохын тулд “салхиар ганхах цагаан өвсийг” хэрхэн хайрлаж, түүнд яаж оршсоныг ойлгох хэрэгтэй. О.Дашбалбарын эх орон ард түмний дуу хоолой нь болж байсан үнэн хатуу тэмцэгч үгийн язгуур бол ““Амьддаа бие биеэ хайрла, хүмүүс ээ!” хэмээх хайрлахуйн тарни нь мөн болохыг таних ёстой. О.Дашбалбарын энэ тарни түүний яруу найргийг эхлэлээс төгсгөлийг хүртэл хэлхсэн эрхиний хэлхээс мэт тасралтгүй санагалзан урсаж буйг түүний яруу найргийн ертөнцөд нэвтэрч байж л сая ойлгоюу.
<br /><div align="right">
<br />
2007.1.7.</div>
<div align="right">
<br />
<br /></div>
<div align="right">
</div>
<div align="right">
Энэ нийтлэл О.Дашбалбарын төрсөн өдөр 2-р сарын 10-нд "Өдрийн сонин"-нд нийтлэгдсэн юм. </div>
</span>
О.Мөнхнаранhttp://www.blogger.com/profile/00036233980302981647noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-2956687923742004473.post-43928063305704122602009-01-09T01:44:00.000-08:002009-01-09T02:04:14.881-08:00ААВЫН МИНЬ ХАЙРЛАСАН ЭНХРИЙ ЯЛДАМ БҮСГҮЙЧҮҮДFriday, December 05<br /><br /><br />Үнэнийг хэлэх цаг нэгэнт болжээ. Аавын минь хайр¬ласан бүсгүйчүүдийн талаар дам яриа, хов жив олонтаа яригдаж, бичигдэж байлаа. Тэглээ гээд аавдаа "аав" гэж дуудуулах эрх олгосон том охин миний хувьд үнэнийг өгүүлэх нь үүрэг гэж бодлоо.<br />Аавыгаа бүсгүй хүнийг тийм гэгээн сайхнаар хайр¬лаж байсныг бодохоор бахар¬хах, хайрлах, уучлах сэтгэл бий болжээ.<br />Омар Хайямын нэг шүл¬гэнд аав минь хачин их дуртай байж билээ. "Дуулим энэ хорвоод цөмөөрөө бид орш¬догоос хойш дурлал, дарс хоёргүй насыг элээвэл нүгэл¬тэй. Мөнгөн сартай орчлонд цөмөөрөө бид оршдогоос хойш мөнхрөх эсэхтээ эргэл¬зэх нь илүү ажил гэлтэй" гэсэн мөрүүдийг байн байн уншдаг сан. Хорвоод хүн болж ирчихээд дурлаж, хайр¬лахгүй насыг элээвэл хич¬нээн гуниг¬тай. Үнэндээ аав хэдэн бүс¬гүйд дурлаж хич¬нээн бүсгүй¬тэй учирч явсныг тэр бүр би мэдэхгүй ээ.<br />На¬сан туршдаа ээжээс минь гадна хоёр бүс¬гүйг эр нөхөр шиг нь хайрлаж байсныг бол мэддэг юм. Ха¬чирхалтай нь үүнийгээ аав огт нуудаггүй байсан бөгөөд бидэнтэй ч хайр дурлалын талаар илэн далангүй ярьдаг байсан. Хэн нэгнийг зүрх сэтгэлээсээ хайрлах хичнээн сайхан зүйл болохыг хэн хүнгүй мэднэ. Ямар ч байсан аав минь адгуусан тачаалаар бүсгүй¬чүү¬дийг эргүүлж, элдэв уран үгээр урхиддаггүй бай¬сан гэдгийг хэлж чадна. Цэ¬цэг болгоны тоосыг хүртэх гэдэг зөгий байх албагүй шүү дээ, эрчүүд. Харин зөгий нисч хүрэхээргүй ургасан цэцгийг олж хайрлаад тасдаж хаядаг¬гүй бүргэд байх бас өөр. Би аавыгаа тийм л эр хүн гэж боддог. Тийм л өндөрт урга¬сан цэцгийг хайрлах гэж төр¬сөн эр хүн. Тийм ч учраас ааваар минь хайрлуулж бай¬сан бүсгүй болгонд баяр хүргэх гэсэн юм.<br /><span style="font-weight: bold;"> Миний ээж </span><br />Ангийнхаа охидод захиа илгээн дэггүйтэж явсан жаал¬хүү Омскт тракторын ТМС төгсч ирээд Баруун-Уртад оройгоор аравдугаар анги төгссөн юм. Тэр үедээ нимгэн цагаан царайтай, их л даруу¬хан, бас дэндүү ялдам төрх¬тэй, бага зэрэг долгиотсон урт хар үстэй, тунгалаг нүдтэй нэгэн бүсгүйтэй танилцсан нь миний ээж Н.Борхүүхэн бай¬сан юм. Хожмоо нь насан тур¬шийнх нь хань болж өөрийнх нь үргэлжлэл болох гурван хүүхдийнх нь ээж болсон билээ. Хоёр дүү, бид гурвын хувьд ээж минь нарт хор¬воогийн хамгийн сайхан эмэг¬тэй. Хамгийн ухаантай нь, хамгийн үнэнч нь. Ээжид зориулж "Хаврын ногоон дээр чи минь охин насаа үдсэн, Халуун нулимсан дунд чинь би эр хүн болсон" хэмээх гэрэлт мөрүүдээ бичиж бай¬сан билээ. Харин ээжид зо¬риулсан уран зохиолын нэр нь Амура. Хайр дурлалын охин тэнгэрийн нэрийг гэр¬гийдээ хайрласан нь энэ. Ээж минь хэтэрхий тайван дөл¬гөөн хүн учраас хэр бараг¬тайд уурлаж уцаарлана гэж үгүй. Тиймээс ч аавыг өөрөөс нь өөр бүсгүй хайрлахыг хүлээн зөвшөөрөх сэтгэлийн хаттай байсан биз. Бас энэ нь ээжийн минь их ухааныг харуулдаг юм. Олон зүйлийг тэвчиж, өөрөөс нь өөр бүсгүйг хайр¬лахыг ойлгодог байсан нь най¬рагчийн гэргий болж, О.Даш¬балбарын эхнэр бол¬сон тэр хувь заяагаа хүлээн зөвшөөрсөнтэй нь холбоотой биз. <br />Аавын хайрласан бүсгүй¬чүүд дандаа дарьганга бүс¬гүйчүүд байсан. Дарьганга бүсгүйчүүд маш халамжтай, бас эр хүнийг хүндэлж биш¬рэх агуу ухаантай байдаг. Тиймдээ ч яруу найрагчийн зүрх сэтгэлийг тийнхүү эзэм¬дэж чадсан биз ээ. Аав минь 42-хон насандаа тэнгэрт таа¬шаагдаад явсан болохоор ээжийгээ өрөвдөн дүү, бид хоёр нэг удаа "Ээж минь сайн хүн таарвал амьдарч суухыг бид нар зөвшөөрнө шүү" хэ¬мээн нэлээд халган байж хэлсэн юм даг. Ээж тэгэхэд өөрийн эрхгүй уйлж том нү¬дээсээ нулимс асгаруулан "Миний амьдралд ааваас чинь өөр эр хүн хэзээ ч бай¬гаагүй. Цаашид ч байхгүй. Дахиж ийм зүйл надад битгий хэлээрэй " гэж билээ. Дүү бид хоёр буруу үг хэлснээ тэр даруйдаа ойлгож гэмшив. Тэр үед ээжийгээ хачин их өрөв¬дөж хайрлан бас ийм үнэнч байс¬ных нь төлөө, бид гурвыг төрүүлж өгснийх нь төлөө аав минь агуу их хайраа зориулж бас насан туршдаа эхнэртэй¬гээ амьдарсан биз гэж бод¬догдсон. Аавын минь аав, ээжид жигтэйхэн их хайртай байсан бөгөөд бэрээ өмөөрч хүүдээ "Хэзээ ч энэ бүсгүй¬гээс салж болохгүй" хэмээн захисан байдаг юм. Тэр үед хамт хойно сурахаар явсан үе тэнгийнхний ихэнх нь гэргийгээсээ салж өөр амьд¬рал зохиосон ч аав минь ээжээс салаагүй ээ. Тиймээс Орост Горькийн сургуульд сурч байхдаа өвөөд бичсэн захидалдаа ээжийг минь жиг¬тэйхэн их магтаж са¬нан дурс¬сан байдаг юм. Ээж минь аавыг эмнэлгийн орон дээр үхлүүт байхад нь өдөр шөнө¬гүй хамт байж, сахин эцсийн замд үдсэн бөгөөд одоо ч яруу найрагчийн гэргий хэвээрээ байгаа билээ. Бур¬хан түүнийг яруу найрагчийн гэргий болго¬хоор, гэрийнх нь галыг ма¬нуу¬лахаар л илгээ¬сэн гэдэгт би итгэдэг.<br /><br /><span style="font-weight: bold;">Халтар буюу Анимаа</span><br /> Бүсгүй хүнийг ялдамхан, бас тэгээд үнэнч байхыг аав минь эрхэмлэдэг байв. Би арван настай байлаа. Тэр нэгэн өдөр аав минь надтай ихэд дотночлон ярилцаж өөрий¬гөө жаахан охиндоо ойлгуулах гэж тайлбарлаж байсныг санаж байна. "Миний охин бас нэг дүүтэй боллоо" гэж хэлж байсан үг одоо ч тодоос тод. Бяцхан охиндоо гэм хийсэн мэт санаашран байж хэлсэн тэр үг магадгүй аавыгаа ойлгох ухааныг на¬дад өгсөн байж болох юм. Ямар ч байсан тэр үед аав минь Төмөр замд байх нэг айл руу миний ухаан санаанд минь төсөөлөөгүй байсан нялх охинтой уулзуулах гэж авч явсныг санадаг. Тэр бол Анимаагаас төрсөн аавын охин бөгөөд бидний дүү бай¬сан юм. Тэр айлын хаалгыг тогштол нэг их тунгалаг, гоё нүдтэй эгч угтаж авлаа. Тэр эгчийг Халтар гэдэг байсан. Аавын минь уран бүтээлд Анимаа нэрээрээ үлдсэн билээ. Тэрээр дайлах, цайлах эр¬дэм¬тэй бүсгүй шиг санагд¬даг юм. Нас бага ч гэсэн юмны учир ойлгохтойгоо бай¬сан үе болохоор ээжээс минь өөр эгчээс аавын хүү¬хэд гарсныг ойлгосон. Надаас хүмүүс "Аль эхнэрийнх нь хүүхэд билээ" гэж асуудаг. Эхэндээ энэ үг хичнээн дур¬гүйг минь хүргэдэг байсан гээч. Яг л доромжлол мэт. Үнэндээ миний аавд ээжээс минь өөр эхнэр байгаагүй. Харин ээжээс минь гадна хайрлаж байсан хоёр бүсгүй байсныг бол нуух¬¬гүй ээ. Цаг хугацаа өнгө¬рөх тусам олон юм өөрч¬лөгдөж, хүүхэд ахуй¬даа гом¬дож тунирхаж бас ч үгүй дургүйцэн хүлээж авдаг бай¬сан зүйлийнхээ талаар арай өөрөөр ойлгодог болчих¬жээ. Хайрласан бүсгүйчүүд нь насан туршдаа ааваас өөр эр хүнийг хүлээн зөвшөөрөх¬гүйгээр тийм их хайрладаг байсны нууц нь аав минь жинхэнэ эр хүн, жинхэнэ хүн, жинхэнэ яруу найрагч бай¬сантай л холбоотой биз.<br />Миний мэдэх олон яруу найрагч бүсгүйчүүдэд ухаан алдан дурлаж, гоо сай¬хан, яруу тансагийнх нь та¬лаар шүүрс алдан бичиж байсныг санаж байна. Аав минь дур¬лал, хайр хоёр ялгаа¬тай гэж бидэнд ойлгуулдаг байлаа.<br />Аав тэнгэрт халихаасаа өмнө надад "Та гурваас гадна нэг охин байгаа. Уран бү¬тээлч юм уу нэртэй, төртэй байсан хүмүүсийг үгүй болс¬ноос нь хойш элдэв хүүхдүүд гарч ирдэг гэсэн. Надад та дөрвөөс өөр хүүхэд байхгүй шүү" гэж хэлж билээ. Хожим яригдаж болох худал үгсээс урьдчилан сэргийлж хэлсэн болов уу. Анимаатай би олон¬таа уулзаж эмэгтэй хүний ярьж болох түмэн зүйлийн талаар ярилцаж үзсэн. Хэ¬тэрхий гэмээр ухаантай тэр эмэгтэй хүү, охин хоёртой байсан бөгөөд аавтай танилц¬санаас хойш нөхрөөсөө са¬лан том охиноо өөр дээрээ авч, хүүгээ нөхөртэй өгсөн юм билээ.<br />Их ухаалаг бас ч үгүй найрагчийн сэтгэлийг эзэм¬дэх чадалтай бүсгүй гэдгийг нь бол мэднэ. Нэлээдгүй зальтай болов уу гэж санагд¬даг ч тэр нь түүний ухаанаас үүдэлтэй биз ээ. Шанзын эгшиг, Лимбийн эгшиг гээд олон сайхан бүтээлийнх нь баатар болсон тэр бүсгүй ааваас хэд эгч байсан юм. Сүүлд тэдний гэр орноор найз нөхөд, уран бүтээлийн анд нартайгаа очиж гэгээн сайхан үдшүүдийг өнгөрөөдөг байс¬ныг нуух юун.<br /><br /><span style="font-weight: bold;">Оюунханд буюу Хонгорзул</span><br />Уран бүтээлд нь Хон¬гор¬зул хэмээн нэрлэгддэг бай¬сан энэ бүсгүй Монгол хэл уран зохиолын багш эмэгтэй. Уран зохиолын ертөнц тэд¬нийг ойлголцоход дөхөм бай¬сан биз. Аав түүнтэй Анимаагаас өмнө танилцсан байдаг юм. Хоёр охинтой нө¬хөртэй байсан тэрээр аавын минь хүүхдийг гаргаагүй. Тухайн үеийн сэхээтэн эр¬чүү¬дийн анхаарлыг татдаг аятайхан бүсгүй байсан та¬лаар нь зарим нэг уран бү¬тээл¬чийн амнаас сонсч бай¬лаа. Энэ бүсгүй аавын минь уран бүтээлийн баатар, амьд¬ралынхаа туршид хайрлаж байсан бас нэг бүсгүй. Сүх¬баатар аймагт танилцаж нө¬хөрлөсөн түүнийг хожмоо нь аав хотод шилжүүлж авчир¬сан юм. Аавын бие муу эмнэ¬лэгт ээж минь сахиж байхад өрөөнд нь ороод гарч байхад нь нэг харж билээ. Надтай олон удаа таарсан гэдэг ч би таньдаггүй байсан болохоор хамгийн сүүлд харсан дүр нь л одоо сэтгэлд байна. Бүр бага байхдаа бас нэг удаа харснаа санаж байна. Баруун-Уртын наадам болдог стадионы зүүн урд өнцөгт аав, ээж хоёртой минь уулзаж байсан тэр хүн Оюунханд байсан. Хожмоо нь аавыг өөд болсны дараа "Гэ¬рэлт хайрын дурсамж" номоо хэвлэж гаргасан байна лээ. Харамсалтай нь, зарим үнэ¬нийг жаахан хэтийдүүлсэн байсанд нь сэтгэл жаахан гонсгор үлдсэн юм. Гэвч сайхан хайрынхаа түүхийг ном болгож гаргасан түүнд бас баярласан гэдгээ хэлмээр байна.<br />Аав нас барахынхаа өмнө тэр эмэгтэйд жигтэйхэн их гомдсон нэгэн шүлгийг орны¬хоо хажуугийн ширээн дээ¬рээ бичээд тавьчихсан байс¬ныг эмнэлэгт эргэж очихдоо би олж харсан юм. Харин дараа нь тэр шүлэг хаашаа ч юм алга болчихсон байсан. Хэн нэгэн авчихсан болов уу гэж санадаг. Магадгүй тэдний хооронд гомдох туних шалт¬гаан байсан биз ээ.<br />Ийнхүү аавынхаа хайрын түүхээс сөхөх болсон нь үнэ¬нийг нэмэр хачиргүй олонд хүргэх үүргийг хүлээснийхээ хувьд, аав минь надад дур¬сам¬жаа бичих эрх олгосных нь төлөө юм шүү. Түүнээс биш хэн нэгнийг эхнэрээсээ өөр бүсгүйг хайрлаарай гэсэнгүй. Гэвч бүсгүй хүнийг түүн шиг л хайрлах ёстой гэж хэлмээр байна. Аав минь "Эмэгтэй хүн энхрий ялдам байх ёстой" гэж хэлдэг байсан. Бас ааваар минь хайрлуулах хувь заяатай байсан тэр энхрий ялдам бүсгүйчүүдийг хайрлах ёс¬тойгоо ч мэдэж байна.<br />Илүү дэлгэрэнгүйг аавын¬хаа тухай дурсамжийн номонд оруулж байгаа тул энэ удаа үүгээр өндөрлөе.<br /><br /><br />Д.МөнгөндалайО.Мөнхнаранhttp://www.blogger.com/profile/00036233980302981647noreply@blogger.com5tag:blogger.com,1999:blog-2956687923742004473.post-70259926312846239282007-06-24T19:03:00.000-07:002007-06-24T19:07:52.144-07:00О.Дашбалбар : Оюун санааны яруу найраг íîìîîñ<em><span style="font-size:85%;">Омог бардам, зориг төгөлдөр найрагчийн маань хамгийн сүүлд өөрөө эмхэтгэн бэлдэж, дэрэн доороо үлдээсэн энэхүү номын зарим шүлгүүдийг таалан болгооно уу. Тэрээр хэлэхдээ: Олон жижиг тулалдаанд би ялагдах бүр сүүлчийн том тулалдаанд ялах хүчээ авч байгаагаа мэдэрнэм. Энэхүү хорь хүрээгүй байхдаа өөрөө өөртөө хэлсэн үг нь түүний амьдралд тохиолдсон бэрхшээл болгоныг давахад тус болсоон хэмээн бас энэ номондоо бичиж үлдээжээ.</span></em><br /><div align="center"><br /><strong>Галав эриний зөнч</strong></div><br />Долоон бурхан одод залхуутайяа гялалзах<br />Долдугаар сарын цатгалан өдрүүдэд би дургүй<br />Ороо салхи хүнгэнэн урхирч, орсон буур шиг тэнгэр хүрхрэх<br /> Орог буурал өвлийн хоёрдугаар сард би дуртай<br />Орвонгоороо дүнгэнэх уулс одоохон нисэх нь гэмээр<br />Орчлон хорвоо доргиж тэнгэр дээрээс нурах нь гэмээр<br />Одод жингэнэн бууж, хорвоогоор нэг цацагдах нь гэмээр<br />Одоо л ертөнцөд галав юүлэх нь гэмээр<br />Хоёрдугаар сард л дуртай!<br />Түнэр харанхуй шөнийн хүйтэнд захаа босгож<br />Түнэр харанхуй нь шуурганд дарагдсан их талд<br /> Малгайгаа бүчилсэн найрагч зүг чигээ алдаж<br />Манан, салхи, шуурга, шөнө уулстай нөхөрлөнө<br /> Хөлдүү салхинд хормой нь дэрвэж дотор нь халууцах<br />Хөөрхий найрагч их орчлонд тэнүүчлэхээр ирсэн юм<br />Галав эриний их зөнч, сүйрлийн дууч энэ хүнийг<br />Галзуу цасан шуурга улин тосож авсан юм<br />Дүнгэнэх тэнгэр, аварга их уулс царцах хүйтэнд<br />Дүнчүүр чоно улин хэмхэлцэх лугаа их шуурганд<br />Хүн төрөлхтний шөнийн харанхуй энэ их шуурганд<br />Хүйтэн орон зайг бүлээцүүлэн ганц найрагч алхана<br /><br />1992.02.09<br />Энэ өдөр бол Яруу найрагчийн маань Нарт хорвоод мэндэлсэн өдөр!<br /><div align="center"><br /><strong>Би огт гунихгүй</strong></div><br />Зорилгогүй тоглоомонд өртөж, золгүй амьдралаа мартаж<br />Зол жаргалыг үзэн ядавч зоргоороо амьдрах би дуртай<br />Ертөнц даяараа намайг мартсан ч би огт гунихгүй<br />Ертөнц даяараа намайг магтсан ч би огт мишээхгүй<br />Энэ ертөнцөд ердийн энгийн адуу шиг, шувуу шиг амьдарч<br />Эргэж ирэхээр нисэн одож, буцан ирэхдээ хүн шиг л амьдарна<br />Амьдралын зорилго инээдийг минь хүргэнэ, юу юм бэ…<br />Амьд яваа минь бурханы тоглоом, үйлийн сүлжээс!<br />Далдуу модтой, номтой, хүүхэнтэй, дарстай тоглож<br />Дашбалбартайгаа ч тоглож явсаар би дөч гарлаа<br />Намайг Дашбалбар гэж нэрлэсэн юм, энэ миний өмсгөл<br />Надаас нэр-хувцсыг минь хуу татвал би хэн юм бэ?<br />1998.11.22<br /><div align="center"><br /><strong>Элегия</strong></div><br />Намар болгон модод шарлаж, навчис унана<br />Надад дэндүү танил уй гуниг сэргэнэ<br />Харах тусам тэнгэр улам дотно ээнэгшиж<br />Хан бүргэд тэртээ дээр дуртгал мэт эргэлдэнэ<br />Биеэр минь шаргалхан гуниг нэвт харваж<br />Би навчис адил уйтгарлан, хорвоод цөхөрнөм<br />Сэм сэмхэн уулс бударч, сэрүүн намар хүдэнтэнэ<br />Сэтгэлийн минь гүн рүү намар өөрөө шургажээ<br />Бүхий л хорвоо эрвээхэй шиг эмзэг санагдана<br />Бүр тэгэхдээ намрын бээрэгхэн эрвээхэй шиг хөөрхийлөлтэй<br /> Би харь газарт цөлөгдсөн мэт энэ дэлхий дээр хаягдаж<br />Биеийг минь бус сэтгэлийг минь ирж авах эзнээ хүлээнэм<br />1993-1998 он<br /><div align="center"><br /><strong>Агсам тавимаар хорвоо</strong></div><div align="center"> </div>Сэтгэлийн минь цог унтраагүй сэрүүн ахуй үедээ<br /> Сэргэлэн болжмор шиг эмсэж, дур зоргоороо явлаа<br />Тэмцэлдэж явсан хүмүүсийн тэн хагас нь алга даа<br /> Тэрсэлдэж үлдсэний гавьяа, ертөнцөд шунахаас хагацлаа<br />Уйтгар гунигтай хорвоод уруудаж доройтож явсан ч<br />Угийн хатуу тавилан минь өгсөж өөдөлж үзлээ<br />Дэлхийн бөмбөрцгийг өшиглөж агсам тавимаар санагдана<br />Дээр нь байгаа амьтдын нэг нь би өөрөө юм шүү дээ<br /> 1998.11.15<br /><br />Цорын ганц давтагдашгүй өдөр<br />Цонхны цаана цэнхэрлэн өнгөрлөө<br />Өдрийг нэвт шөнийг харах<br />Өөрийн тэнхээг надад үлдээлээ<br />Байгалийн хишиг цагаан үүлэн<br /> Багын андын захидал адил<br />Хэсэгхэн шиврэх зөөлөн бороо<br />Хэзээ ч сонсоогүй хайрын шивнээ<br />Үлэмж амгалан тэнгэрлэг өдөр<br />Үүрд одов уу, навчинд нуугдав уу?<br />Үлдээсэн дурсгал нь энэхэн шүлэг үү?<br />Үнэн хайр, гэрлийн урсгал уу?<br />Амьсгаа хурааж моддыг ажлаа<br />Амьтай юм шиг навчис нь сэрчигнэв<br /> Орчлонд айлчлаад буцсан өдөрОн жилүүдийн дусалхан нулимс!<br />Дээврийн цаана шөнийн тэнгэр<br />Дэлхийгээс тусдаа өөрийгөө хадгална<br />Оддын увидас надад хүртээлгүй ч<br />Орон дээрээ би нууцыг нь төсөөлнө<br />1997.09-р сарО.Мөнхнаранhttp://www.blogger.com/profile/00036233980302981647noreply@blogger.com7tag:blogger.com,1999:blog-2956687923742004473.post-51719201959854834012007-06-15T03:35:00.000-07:002010-02-09T03:33:51.318-08:00Амьддаа бие биеэ хайрла... LOVE ONE ANOTHER, MY PEOPLE O Dashbalbar </div><div> </div><div> </div><div>О.Дашбалбар : </div><div></div><div align="center"><strong>Амьддаа бие биеэ хайрла...</strong> </div><div>
<br /></div><div></div><div></div><div></div><div></div><div></div><div></div><div>
<br />Амьддаа бие биеэ хайрла, хүмүүсээ</div><div>Алив сайхан бүхнээ бусдаас битгий харамла!</div><div>Хэрэггүй үгийн зэвээр зүрхийг минь бүү шархлуул,</div><div>Хэн нэгнийгээ харанхуй нүх рүү битгий түлх! </div>
<br /><div>Архинд орсон нэгийгээ шоолж бүү инээ,</div><div>Аяа, чиний аав чинь ч байж мэднэ шүү.</div><div>Амжиж, чи өөрөө алдрын зэрэгт хүрсэн бол</div><div>Аз жаргалын хаалгыг бусаддаа нээж өг! </div><div>Ачийг чинь тэд бас бүү мартаг.</div>
<br /><div>Ганц сайхан үгээр дутаж яваа хүнд</div><div>Гарцаагүй түүнийг нь олж хэл.</div><div>Гадаа нартай ч, гэрт хүйтэн өдөр</div><div>Газар дээр нэг бус удаа тохиолдоно.
<br /></div>
<br /><div>Чамд дурласан сайхан хөвгүүнийг</div><div>Чанга хатуу үгээр битгий гомдоо, бүсгүй минь</div><div>Чамайг хайрласных нь хариуд хайрла!</div><div>Чамаас сайхан хүүхэнд ч дурлаж ч болох шүү.
<br /></div>
<br /><div>Бидний амьдрал ав адилхан,</div><div>Бидний хоолой дээр үг хүртэл нэг янзаар зангирч</div><div>Бидний хацар дээр нулимс хүртэл нэг янзаар бөмбөрч</div><div>Бидний зам дээр ав адилхан учрал тохиолддог!</div><div>Бүсгүйн доголон нулимсыг асуулгүйгээр арчиж</div><div>Бүдэрч унасан хүүхдийг дээр өргөн аргад!
<br /></div>
<br /><div>Өнөөдөр чи инээж, нөгөөдөх уйлдаг ч</div><div>Өөр нэг өдөр чи гуньж, цаадахь чинь дуулна.</div><div>Өлгий, авс хоёрыг хүн бүхэн дамждаг болохоор</div><div>Өөр юу ч хэрэггүй, бие биеэ л хайрла!</div><div>Өргөн хорвоод хүн хайраар л дутаж болохгүй!
<br /></div>
<br /><div>Аз жаргалыг би, хүний сэтгэлийн галаар төсөөлдөг болохоор</div><div>Алтан нар гэрлээ бидэнд ав адилхан хайрладаг болохоор</div><div>Амьд явахыг би бусдад хайраа түгээхийн нэр гэж бодном.</div><div>Аз жаргалыг би бусдаас хайр хүлээхийн нэр гэж ойлгоном!</div>
<br /><div>1980 он, Москва хот.</div><div>О.Дашбалбар Шидэт ертөнц I боть, 2003 он. </div><div></div><div></div><div align="center">
<br /><strong></strong> </div><div align="center"><strong>LOVE ONE ANOTHER, MY PEOPLE</strong> </div><div align="center">by O Dashbalbar</div><div align="center"></div>
<br /><div>Love one another, my people, while you are alive.
<br />Don’t keep from others whatever you find beautiful.
<br />Don’t wound my heart with heedless barbs, and
<br />Don’t push anyone into a dark hole.
<br />
<br />Don’t mock someone who’s gotten drunk,
<br />Think how it could even be your father.
<br />And, if you manage to become famous,
<br />Open the door of happiness to others!
<br />They should also not forget your kindness.
<br />To someone who is lacking a single word of kindness,
<br />You should search for it and speak it out.
<br />Whether outside in the sun or at home when it’s cold,
<br />Don’t spend one moment at rest.
<br />
<br />Don’t use harsh words to complain, you women,
<br />About the kind young man you remember.
<br />Speak lovingly to those who loved you!
<br />Let them remember you as a good lover.
<br />
<br />Our lives are really similar,
<br />Our words constrict our throats the same way,
<br />Our tears drop onto our cheeks the same way –
<br />Things are much the same as we go along the road.
<br />Wipe away a halt woman’s tears without a word,
<br />Talk your lover up when she’s tripped and fallen!
<br />
<br />Today you’re smiling, tomorrow you’ll be crying.
<br />Another day you’re sad, and the next you’ll be singing.
<br />We all pass from the cradle to the grave -
<br />If for no other reason, love one another!
<br />People must not lack love on this wide earth!
<br />I grasp happiness with the fire of my human mind,
<br />The golden shines lovingly upon us all the same, and
<br />So I think that loving others is the path of life,
<br />I understand that to be loved by others is great joy.
<br />
<br />
<br />Translated by Simon Wickham-Smith</div>О.Мөнхнаранhttp://www.blogger.com/profile/00036233980302981647noreply@blogger.com10tag:blogger.com,1999:blog-2956687923742004473.post-58786909697042065582007-05-21T21:23:00.000-07:002007-05-21T21:24:52.962-07:00STANDING ON A WINDY HILL ONE AUTUMN EVENINGby O.Dashbalbar<br /><br />In ultimate slowness, these berrybrown hills have floated through time.<br />Faded grasses are sheltering this autumn evening from the bitter wind….<br />Like my brothers, these hills are used to the world to which they are come,<br />Like berrybrown birds, they feel the sanctuary of many, many mountains….<br /><br />The bluegrey smoke of the gers spreads out over the hills.<br />The bluegrey stars shine in the hollows through the night.<br />Like grains of sand, the pale earth pours through my fingers.<br />And time will make my mind pure, like golden sand.<br /><br />I lie amid the autumn grass and talk with the hills.<br />Under the silent skies, the nature of the eternally unspoken draws close.<br />I nod at what is said of bittersweet, of grasping what is too great, and<br />I feel the nature of the tiniest knolls through the hills upon the wild steppe.<br /><br />We come to recognise one another, we start through vision to talk, and<br />Like two lovers, I and the hills become as one….<br />The hills are feeling the bitter cold this autumn evening, they seek shelter.<br />I love my mother Nature, who has made these moving hills for me.<br /><br />The wisdom which completes the incomplete takes form among the hills,<br />And tears fall into my palm like drops of rain.<br />This autumn evening, the camels bellow and the withered grass is sad,<br />And in the sanctuary of the hills I seek refuge from the piercing wind.<br /><br />My mind feels sad for me upon this living earth.<br />I hear an orphaned camel calf, bellowing through the years.<br />This autumn evening, I sit upon the hill like my grandfather, my legs crossed,<br />And I tell the rosary of my life through the melody of my thoughts.<br /><br /><br /><div align="right">translated by Simon Wickham-Smith</div>О.Мөнхнаранhttp://www.blogger.com/profile/00036233980302981647noreply@blogger.com0